EKSKURSION SPEKTAKOLAR I 800 GRAVE SHKODRANE SHKODRANE NË PRIZREN

RIZA  LAHI
 
   EKSKURSION  SPEKTAKOLAR I   800 GRAVE SHKODRANE  SHKODRANE NË PRIZREN
 
Që të gjitha të veshura me gjëra të ndezura, si korie me lule ngjyrangjyra, me 
dialektin e ambël e të paprekur, siç e fliste Ndre Mjeda, duke kënduar dhe bërë 
shaka  siç i ka ujrat e veta shpirti i gëzuar i shkodranëve, ato u nisën qënga 
Shkodra e tyre herët në mëngjes.
Iu bënë të njëjtën pyetje punonjësit e doganës të Republikës  sonë dhe asaj të 
Kosovës: autobuzëve me këngë shkodrane “A keni lënë ndonjë grua në Shkodër?”, 
apo, “ Paj, të tana motrat e nanat shkodrane ia paskan mësye sot Prizrenit?”
Gratë,  si kundruan “ me ato sytë e bukur” – do të perifrazonim Vaso Pashë 
Shkodranin – rrugën e re, tunelin madhështor; si panë me përmallim tokën 
kosovare, u ndalën në Prizren dhe  ngopën syrin me ‘të. Sigurisht që bënë veç 
 fotove,  edhe pazar ( Oh, edhe kur shpenzojnë shkodranet – sëmundje planetare e 
grave të shpenzuarit – blejnë  gjëra  për shtëpinë  e njerëzit e shtëpisë e 
kënaqen sikur po vënë xhevahire për t’ia vënë vetes në qafë!.)
 Kundruan gjithëçka atje…Panë shtëpinë muze të “Lidhjes së Prizrenit”…
Shkodra me Prizrenin janë qytete të traditës së lashtë qytetare shqiptare; 
pikërisht këta të dy qytete kanë patur historikisht vajtje e ardhje pareshtur.
Jeta bëri të veten e i ndau. Ja, po i afron sërish.
Tek prisnin të vinin kamarjerët në lokalin më luksoz atje,  te “Vila Park”, 
kushedi se sa prej grave, mendonin për periudhën e tmerrëshme të popullit të 
Kosovës, kur regjimi fashist i Beogradit të Millosheviçit, i përzuri genetikisht 
kosovarët nga trualli i tyre. 
 
Lotët të shpëtonin ato ditë ndërsa shihje nëna me fëmijë, pleq, vajza të reja me 
xhinse a rroba mode, qerre, makina, traktorë të ngarkuar me plaçka, qën dhe mace 
shtëpie, që kalonin kufirin me kokat e ulura dhe sytë e mekur nga të qarët. 
Kalonin duke lënë pas, përveç kujtimeve, edhe një grup burrash  të armatosur, që 
nëpër grykat e armëve po përcillnin si viganë lavdinë e  burrërisë kosovare; 
duke pritur vdekjen nga plumbi si  të lindin edhe një herë..
Kushedi se sa nga këta gra shkodrane u kanë dhënë “me hangër e me pi” kushedi se 
sa familjeve kosovare! Burrat dhe fëmijët e tyre  mbase ua kanë kthyer vizitën 
pas fitores familjeve të strehuara, por, oh, kushedi se sa nga këto gra shtëpie, 
nuk e kanë lujatur këmbën nga trualli I shtëpsë . Duke pritur  me  derën   hapur 
dhe plot kërshëri “përshtypjet prej Kosovës”...
Janë këto nëna e gra shtëpie shkodrane që e kanë lumurinë e tyre duke u shërbyer 
pleqve të shtëpisë, që të gjithëve, ani, edhe të lodhura prej puns; duke pritur 
e përcjellë miq, duke fjetur të fundëtat e duke u zgjuar të parat. Duke mbetur 
kështu tër jetën  - të bukura e me shpirt të bukur, fol e qesh e këndo, duke 
ruajtur  natyrën e tyre para telasheve të përditëshme  këto, me aftësi 
spektakolare për të gjetur rrugëzgjidhjen më të bukur për meshkujt e shtëpisë 
kur kanë halle. 
 
Kundron këto gra dhe vajza… I përkasin baballarëve e nënave “ashikë”, që për një 
këngë, për një mik, e boshatisin xhepin apo hyjnë në borxh dhe mysafiri nuk e 
dallon dot këtë sakrificë mbi shpirtërore; I përkasin asaj rrace që kanë dhënë 
jetën për dashurinë;  një populli kryetrim e I paepur, por që  edhe këngët e 
trimërisë I këndon me motve nga këngët e dashurisë  dhe…në mendime sërish.
Te këta nëna dhe motra, ende nuk ka mundur të hyjë “qytetërimi  i  shalëjashtave 
 rebeleve”. Thuajse nuk ka asnjë rast që të ushtrojë prostitucion në Itali 
ndonjë vajzë nga qyteti I Shkodrës , kur, sipas statistikave italiane, 
përqindja  shqiptare e këtyre viktimave e fatkeqeve,  është e llahtarëshme ( dhe 
unë nuk dua ta shkruaj këtë shifër). Një familje shkodrane bën çfardo sacrifice 
për nderin e bijës së shtëpisë. Dhe bija, sigurisht që përlotet dhe egërsohet si 
bishë, kur të shikojë që dikush I nëpërkëmbë daillëkun e krenarinë babait a 
vëllait të saj.
Edhe mbi popullin e  Shkodrës, mbi kështjellën shekullore të kulturës së tij, 
kësaj rokaforte mbarëkombëtare, presioni  ka qënë  turullosës, por ai shtënrgoi 
dhëmbët, tendosi shpatullat të ronte  qytetërimin e  tij të lashtë. Dhe në ballë 
të kësaj rezistence kanë qënë dhe janë, ja, këto femra që qeshin me zë të lartë, 
që kujdesen të ulin cepin e fustanit kur ulen, që e kanë të zhvilluar krejt të 
natyrëshëm ndjenjën e turpit që thuajse ka humbur ngado nëpër Ev ropë dhe po 
humbet me të shpejtë edhe në vëndin tonë, aq sa  do të vijë koha që ta 
dëshërojmë. Sa ç’e dëshërojnë sot nëpër Evropë, që e kanë deri edhe emër gruaje 
dëshirën për këtë ndjenjë ( “Verina” – një emër sh I përhapur në Skandinavi, 
Gjermani e gjetkë, do të thotë pikërisht “vajzë me cipë”).
   Mirëpo, si u organizua ky ekskursion një ditor? Sa vallë të kenë paguar 
secila nga këto gra të një qyteti ku një paçe kushton 120 lekë dhe një kafe 
normale 30 -  tregues të standartit të ulët të jetësës edhe në këtë qytet që ka 
ndërtimin gjeografik siç është përfytyrimi I myslimanëve për Xhehenetin, pra, 
rrethuar me ujra të ëmbël -  Drini, Buna, Kiri dhe Liqeni?
Absolutisht as edhe një kacidhe.
Kush I ka paguar? Bashkia? Ministria?
Jo, jo! Vetëm një njeri. i cili, në drekën madhështore që u shtrua në “Vila 
Park”, nuk shkoi. Ishte një ditë më parë në Prizren, bisedoi, pagoi gjithëçka, 
porositi që për shpenzime ekstra do të vinte vetë ta likuidonte  dhe…u kthye në 
Shkodër.
Shpatullat vigane të  këtij burri, ish kampion I mundjes klasike për njëmbdhjetë 
vjet në peshën e rëndë dhe që shokët e thërresin “harushë”, nuk e përballonin 
dot barrën e falënderimeve.. Më mirë se atje, te “Vila Park” mes grave gazmore 
shkodrane -   ku kishte lënë të shoqen Valin dhe të kunatën Mimozën - Sait 
Fishta shkoi te foleja e tij e mëngjesit. Te foleja gazmore e shkodranëve… 
 
Tanimë ky grup shkodranësh në Tiranë, I përbërë nga gjeneralë të humorit 
mëngjesor ,  “qysh në pikë të sabahit” si Fetah Laçaj, Qemal Zhabiaku, Ruzhdi 
Fatusha, Xhorxh Grabova, Remzi Kruja, Masar Zekja, Sulw Begolani, Ferit Burrja, 
Gilman Muka …  është bërë I famshëm edhe nga poezia një poeti rus,  nga më të 
mëdhenjtë e njerëzimit sot.
Një e qeshur me shpirt është terapia e mrekullueshme e qindra mikroinfrakteve që 
kalon çdo ditë organizmi njerëzor.
A nuk e kishte zgjedhur bukur për ta kaluar mëngjesin Saiti që din të qeshë me 
shpirt dhe që ka pasionin më të madh të tij t’u bëjë mirë të tjerëv? A nuk ishte 
më bukur se sa t ë prisje falënderime, komplimente e lëvdata, të mbaje ijet me 
dorë në tavolinën gazmore të “Mesdheut”?
     Sait Fishta, që mban titullin honorifik “Nderi I qytetit të Shkodrës” dhe   
merret me ndërtime. Ai ka bërë të mundur ringritjen e xhamisë që ka qënë 
krenaria e Shkodrës, asaj me dy minaret, në lagjen Parrucë . E ka ngritur pa 
ndihmën financiare të fondacioneve të huaja myslimane, siç është bërë gjithandej 
dhe, për këtë inisiativë të denjë për bijtë e Shkodrës, së shpejti do të dalë 
edhe një libër lluksoz dhe laik. Parku madhështor i apartamenteve në Velipojën 
turistike është realizuar nga “Firma Fishta”. 
 
Mirëpo, tanimë ka dalë në modë që biznesmenët që kanë të punësuar në kompanitë e 
tyre me dhjetra e mbase qindra kryefamiliarë, duhet të rreshtohen me ndonjë 
forcë politike; e kanë të doemosdoshme që të jenë nën ombrelën e një force 
politike, që ta ndimojnë e t’I ndihmojë. Shkrimtarët, si puna ime, edhe bëjnë si 
bëjnë, sforcohen sa mundin, dhe edhe mund t’i  shpëtojnë grishjeve e lluksit për 
të qëndruar jashtë këtyre çadrave, por biznesmenët e fuqishëm, e kanë   të 
pamundur praktikisht.
Dhe Fishta, si pa me kujdes spektrin politik, si studioi liderët e partive, si 
provoi edhe përvoja personale me ta, vendosi t’I bashkëngjitej partisë Lëvizja 
Socialiste për Integrim. Kjo, falë simpatisë personale që krijoi për zotin Ilir 
Meta .  Ai na e përsërit shpesh simpatinë për ‘të  “ Ilir Meta? Më dëgjoni mua! 
Ai  është burr! E thotë, e mban fjalën. Është vizionar dhe I afrueshëm me 
njerëzit dhe ta din nderen .”
 LSI, dega e saj në Shkodër, arriti kështu  të joshte një “Superfuqi” të 
mirësisë, dashurisë njerëzore por edhe të biznesit, si Sait Fishtën, që  që e ka 
të shnëjtë dhënien e mbajtjen e fjalës.
Në kohën kur ne kemi evidentuar ndonjë lider partie, I cili, në një çast dobësie 
pat deklraruar një të vërtetë të pacipë dhe mbarë kombëtare thuajse, sipas së 
cilës “ Jo të gjithë premtimet elektorale mbahen”, Fishta bëri atë që përputhet 
me edukatën e shëndoshë familiare, me burrërinë që I ka dhënë qyteti I lindjes 
dhe me grishjet e përherëshme të mentalitetit mysliman që e konsideron gjynah 
mosmbajtjen e premtimit, amanetit…
Siç tha aktivistja e LSI që patëm rast ta takonim në Shkodër, Shpresa Lekiqi, 
“Unë nuk di ndonjë rast tjetër në Shqipëri që dikush të rendë të mbajë premtimin 
e dhënë para fushatës e të raportojë s e si e ka tejkaluar atë”.
    Në eskursionin e asaj dite qenë parashikuar të shkonin 420 gra, kryesisht 
aktiviste të forumit të gruas së LSI që drejtohet nga arsimtarja Vjollca Vuçini, 
por në mëngjes qenë mbledhur dy fishi. “Pah! Ça kena hekë me gjetë autobuzat e 
mikobuzat për me I nistë të tana.gratë   Shkova edhe vetë në Prizren, por Saiti 
u nis për Tiranë” – më tha Isa Reka, një burr që I këndon mirësia në çdo qelizë 
të fytyrës, zgjedhur “këshilltar” dy legjislatura në Shkodër, dhe që ishte 
sekretari I LSI në locale që drejtohet nga një dorë e fortë organizimi, si ish 
socialisti Edip Shiroka. 
 
    Jemi në selinë e LSI. Kam mbi njëzet vjet që nuk kam shkelur në selinë e 
ndonjë partie.  E kam thyer rregullin sot për hatrin e Sait Fishtës, me të cilin 
kam udhëtuar qënga Tirana sot  për  të parë dhe, shkruar diçka rreth këtij 
ekskursioni. Motivi im nuk është edhe aq shpenzimi I madh nga një individ, as të 
mbledh përshtypje nga nëna e gra shkodrane me të cilat jam rritur edhe unë, 
madje as edhe të evidentoj përkujdesjen e dikujt për gruan, që me forma të 
gjithfarëshme po nëpërkëmbet e poshtërohet përditë. 
 
Është dikush që është sulur të mbajë një premtim të dhënë. Ky “dikush” është 
njëra prej luleve të tavolinës gazmore të shkodranëve. Fishta para zgjedhjeve u 
ka shtruar një drake 300 aktivisteve të LSI te “turizmi” ku u tha se, mbas 
fitores, “kam me ju çue në Kosovë” 
 
Disa gra , aktiviste të LSI në Shkodër, e ndonjë burrë po na prisnin “këtë 
gazetarin qi ka ardhë nga Tirana që e kena prej Zdrales? A e njifni familjen 
Lahi? Nji ky asht , pra, Rizaja. E kena…”.
Mua më vjen pak  rëndë nga prezantimi im.Që tetëmbëdhjetë vjeç kur kam lënë 
Shkodrën,gjithmonë, sa herë që vija dhe që vi, I lë “spaletat”, “gradat”, 
“trofetë” te “Ura e Bahçallëkut”  dhe, me duar në xhepa e duke vërshëllyer, 
kthehem 18 vjeçar 
 
  sërish…..
Vjollca Vuçini, Kryetare e LSI, Shkodwr: Me mbeshtetjen e vazhdueshme te 
kryetarit te partise zotit Ilir Meta, sponsorizimin e vazhdueshem te biznesment 
shkodran zotit Seit Fishta kemi organizuar aktivitete te shumta ku do vecoj disa 
prej tyre:takim me 60 gra ne zyren e LSI-se me teme:roli i LSI-se ne emancipimin 
e gruas dhe vendimmarrje.i shoqeruar me koktej i realizuar ne mars 
2011.aktivitetin e mbylljes se fushates per zgjedhjet lokale duke respektuar dhe 
falenderuar kontributin e sakrificen e cdo gruaje LSI-ste, ne vecanti 17 grate 
dhe vajzat kandidate per anetare e kshillit bashkiak.u realizua ne hotel rozafa 
ne nje darke ku moren pjese 200 gra…Nw Prizren?....Banoret shikonin ne autobus 
targen e shkodres na buzeqeshnin e pershendesnin me dore.kaluam autokolone duke 
perfunduar ne Brahdovic te Vila park,nje pamje magjepese. lokali gjendej ne nje 
lugine mes dy Maleve ku afer tij gjarperonte nje perrua.Ata ishin bere gati per 
ne,nje shoqe e pyeti nga kurioziteti:Ka ardhur zoti Seit para 2 ditesh dhe na ka 
porositur nje sherbim sherbim special dhe mikeprites per grate e LSI-se iu 
pergjigj pronari, shqiptari e mban fjalen.kishin pergatitur tavolinat brenda dhe 
jashte lokalit, te lodhura paksa nga rruga te gjitha zune vend, po sodisnim 
natyren dhe bisedonim duke rrespektuar njera-tjetren dhe duke treguar nje 
pefaqesim dinjitoz
…Ixhlal Agoviku, gazetare: “ Kena shkue në Kosovë vetëm me karta 
identitetit…Jana këndaqë…Jo, more, kishte edhe prej partive të tjera…Kishte gra 
që nuk e kishin kaluar kurr Urën e bahçallëkut, intelektuale, të papunë, 
shtëpiake…
Shazie Malevi, ekonomiste: Unë kam shtetitë tanë Shqipninë pëllambë për 
pëllambë, kam dalë jashtë shtetit kushedi se sa herë, po, si një këtë herë nuk 
jam kënaqë…Si më the? LSI a asht e majtë apo e djathtë? E majtë evropiane, mor 
asht, por, asht forcë politike e pamvarun. Kur grihen dy, fiton i treti. , Pse, 
jo? E? Si the? Pse pat dalë ajo “pastë rahmet LSI?”. Pastë Rahmet Edi Rama! 
Heh!”
Midush  Shabaj : “Unë  kam kenë në partinë e professor Milos, “Demokracia 
sociale”. Mirëpo, ika. A e din se pse?Qe, pot a diftoj nji tash. Ishte nji 
ditë….”
Edip Shiroka: “ Jo, more, nuk e  shofim jeni tjetrin si armiq me socialistat…Nc, 
na nc. As agresivitet me njenitjetrin nuk kena. Na morrëm shumë vota simjet se u 
organizuem mirë. Sidomos rinia e gruaja. Ne aktivizuam militantët e vjetër të 
LSI krahas të rinjve..kena marrë 5 këshilltarë nga 44…Si the? A na ka ndihmue ne 
PD? S’di ça me të thanë, porn a kena votue , si individ, për kanidatin e PD 
Lorenc Luka, si këshilltarë, për partinë tonë. Ban vaki e ka votue ndonji I PD 
për këshilltarët tonë, por vetë nuk di gja!”
….Aktivistet e LSI më dhanë edhe nje fletore ku kishin hedhur përshtypjet e veta 
disa nga gratë eskursioniste. Gjithfarë kaligrafie. Gjithfarë urimesh. Në fund 
ka emra dhe mbiemra grashë, ka vetëm emra pa mbiemra, ka iniciale, ka edhe vetëm 
firma. Le të exojmë  diçka së bashku:
 Miriona Lahi : “ Asht kënaqësi me kenë në LSI, ku ka shumë njerëz të ndershëm 
dhe intelektualë. Biznesmeni Sait Fishta  na ndihmoi shumë forumin e grave të 
LSI tuj e mbajtë premtimin.
Mirela Imeraj:” Ëshë kënaqsi e jashtëzakonëshme  për mue, si grue shkodrane  dhe 
si antare e LSI , që u bame të tana bashkë e dolëm nji herë prej 
shkodret…hahahah…pa e shti dorën në xhep “
 Gani…: I uroj Sait Fishtës :ja priftë zoti të mbarën dhe ja ruejtë zoti 
familjen e biznesin”.
Mira Abulli: “ Ka kenë nji kënaqësi e papërshkrueshme…”
Hydi : “Jam Hydi.Ju falënderoj LSI. Ju falënderoj “Vila Park”. Ishte kënaqësi”
Fatmir Hysa, kyretar rajonal I LSI:  Sait Fishta  asht tregue shkodran tamam! 
Nuk ka lanw kwrkend nw tokw sa ishin atje, te teatri “Migjeni”
Vali Fishta - …Wow! Si nuk m’u duk harxh I madh nga fondi I familjes? Dakord pwr 
400 veta, po…dy herw ma shumw? Mmm…Mirwpo, kur mw than w telefon Saiti , 
njashtu, me za tw ambwl,  se ban zoti mire me ja ba qejfin atyre grave qe 
shumica e tyre nuk e kane kalu uren e bahcallekut u qetesova… Posi, kena pasw 
telashe boll me organizue drekwn pwr tanw ato njerwz, por I pwrballueme pwr 
bukuri bashkw ato tw forumit tw gruas sw LSI, motra jeme  Mimoza si dhe me tre 
shoqet e mia te shkolles- Drita,Lira dhe Valbona…A? Si the? A jam ba xheloze unw 
kur thojshin gratw fjalw tw ambla pwr burrin tem? Hahahahaha….Mirw more me 
vinte. Ma pwrshkruejshin Saitin 
 
  si nder djemt ma te bukur te Shkodres ,qesh e njesh me thonin fjalw me mw 
ngacmue qw… me kthyen 24 vite pas nw kohe kur u fejuam,e ndjeva atw xhelozi tw 
atyre viteve. Me te thanw drejten kisha vite qe e kisha reduktu po kwshtu qenka 
njeriu,jane disa ndjenja qe nuk vdiskan kurre.... 
 
 
Një kujtimi tillë, ku në përgjithësi ka urime nga më origjinalët për Saitin dhe 
LSI, përmëb një souvenir I rrallë pas shumë viteve…
     Nisemi për Tiranë.
“Sa harxhove, harushë? Sa të shkoi tanë rruga , me makinat e me drekën, e kafet 
e…”
Është e pamundur ta di.
Sait Fishta nuk don të ma tregojë. As lexuesit nuk kanë nga ta dinë.
Në një aforizëm të profetit të myslimanëve Muhamet thuhet: “Atë që dhuron dora e 
djathtë, nuk bën ta dijë as dora e majtë”.
Nderi I Qytetit të Shkodrës, Sait Fishta, që mban edhe titullin “Haxhi” I 
përmbahet me shumë dashuri kësaj aforizme…
 
                  RIZA LAHI