Nga Flori Bruqi
Dituria dhe inteligjenca nuk jane e njejta gje por jane te lidhura ngushte !
Dituria eshte sasia e informacioneve qe merr njeriu nga shkollimi apo mesimi dhe inteligjenca eshte aftesia e perpunimit te ketyre informacioneve dhe venjes ne jete per interesat tuaja ..e thene shqip , perdor inteligjencen duke perdorur diturine (njohurine)!
Tashi meqe dituria vjen nga shkolla dhe inteligjenca vjen nga dituria , atehere sipas nje ekuacioni te thjesht matematikor, del qe edhe inteligjenca vjen , zhvillohet dhe stimulohet nga shkolla !
Njerezit mund te lindin me aftesi apo talent te vecante ne fusha te ndryshme por nese nuk eshte shkolla qe ti zhvilloje keto aftesi , atehere i bie qe keto njerez ta shfaqin inteligjencen e tyre ne mbledhjen per zgjedhjen e kryeplakut te fshatit ( ose krytetarit te lagjes )Njeriu me intelegjence goxha te larte konsiderohet Ajnstajni, mirpo, djali i tij ka perfunduar skicofren.
Inteligjenca trashegohet apo fitohet?
Per shekuj psikologet, psikiatret dhe fizikantet kane studiuar personalitetin. Ato kane arritur ne te dhena perfundimtare qe qeniet njerezore kane tipare te dallueshme te personalitetit dhe karakteristika qe i bejne ato te ndryshem nga njeri tjetri; dhe qe personaliteti ndikon si shendetin mendor ashtu edhe shendetin fizik.
Njeriu i pare qe klasifikoi personalitetin sipas llojit ishte Hipokrati, babai i mjekesise perendimore.Ai propozoi qe egzistonin kater tipe te ndryshem te personalitetit.
Teoria e tij ishte qe tipi I personalitetit te tij percakton prekshmerine e mosfunksionimit mendor dhe ndjeshmerine ndaj semundjeve. Qe atehere ai deklaroi arritjet e tij. Pas tij shume te tjere formuan teorite e tyre rreth personalitetit.
Ne shekullin e 19-te psikoanalisti Zigmund Frojd zhvilloi teorine e tij te detajuar te personalitetit. Hipoteza themelore e tij ishte qe trupi eshte burimi i vetem i energjise mendore. Ai e studioi personalitetin vetem nga kendveshtrimi mendor.
Menjehere pasi u publikua teoria e Frojdit, psikiatristi Karl Jung propozoi teorine e tij te pergjithshme per te shpjeguar sesi lloji I personalitetit ndikon ne cdo aspekt te jetes se njeriut.
Ashtu si Hipokrati, Jung supozoi se egzistonin lloje personaliteti te dominuara nga kater menyra te ndryshme te funksionimit psikologjik ; te menduarit, ndjeshmerine, te nuhaturit dhe perceptimi. Ai hodhi teorine qe ndersa ne kemi kapacitetin ti perdorim te katra keto funksione, ne nuk i zhvillojme ato ne te njejten kohe.
Jung besonte gjithashtu se njerezit jane shumeshqisor ne funksionimin e tyre psikologjik dhe nuk varet vetem nga keto pese shqisa (shikimi,degjimi,prekja,shijimi,nuhatja) per mbledhjen e informacioneve. Jung ishte i mendimit se ndryshimet ne njerez ishin rezultat i funksioneve themelore psikologjike te trasheguara te shoqeruara me ate si nje njeri mbledh informacione dhe merr vendime. Nepermjet punes se tij ai u be i vetedijshem per terheqjet kryesore dhe neverite qe njrezit kane kundrejt njerezve te tjere duke vene ne dukje lidhjen qe ato kane me ngjarjet e jetes.
Duke u bazuar ne shume teori te personalitetit secili nga ne kemi brenda personalitetit tone si forcen dhe dobesine qe fillimisht jane te caktuara nga qarku neurologjik gjenetik qe gjendet ne tiparet e personalitetit tone. Sa me shume qe ne funksionojme brenda tipareve tona te trashegueshme, aq me te forte dhe me te sigurte behemi ne.Sa me i forte sensi i realitetit aq me teper kontroll kemi ne mbi jeten tone ; dhe me te pajisur jemi ne per te marre zgjedhjet qe krijojne jeten dhe dhendetin qe ne duam. Ne ndodhemi ne nje pozicion me te forte per te perfituar dhe maksimizuar mundesite qe jeta ve para nesh.
Ne qofte se funksionojme jashte tipareve tona thelbesore dhe punojme nga funksionet psikologjike te pazhvilluara (dobesite), atehere jeta humbet sinkronizmin e vet. Ne behemi te dobet energjetikisht, konfuz menderisht dhe provojme shqetesime fizike. Jeta na duket jashte kontrolli dhe ne kemi nje ndjenje te forte te qenit te shkeputur prej saj.
Ne ndjehemi te mpire emocionalisht dhe mendimet tona coroditen.
Kemi mesuar se mendja eshte kontrolluesja e te gjithe funksioneve fizike dhe te sjelljes dhe qe fuqia e mendjes qellimisht ose joqellimisht mund te ndikoje si ne energjine e trupit dhe ne trupin fizik.
Pas atyre studimeve te hershme kerkimesh jane bere studime me te pergjithshme per te zgjeruar kuptimin sesi mendja influencon mireqenien tone fizike. Keto studime vertetojne premisen qe egziston ne lidhjen e drejte ndermjet personalitetit, mendimeve dhe emocioneve.
Eshte zbuluar se mendimet dhe emocionet tona jane te nderthurura dhe qe te dyja luajne nje rol te rendesishem ne zhvillimin tone.
Tiparet dhe karakteristikat e personalitetit
Çdo njeri prej nesh eshte i lindur me tipare personaliteti te trasheguara, duke nenkuptuar kodin tone biologjik gjenetik i cili percakton menyren sesi truri jone zhvillohet dhe si personaliteti yne shfaq veten e vet.
Kjo eshte pjesa jone thelbesore. Tiparet e personalitetit tone shfaqen qe ne moshe te re dhe mbeten te pandryshueshme gjate gjithe jetes. Ato trajtojne menyren sesi ne veprojme , sesi ne mendojme dhe ato vendosin karakteristikat e mesuara te personalitetit.
Tiparet formojne zakonet tona te pavullnetshme qe percaktojne drejtimin qe jeta jone do te marre. Ato vendosin menyren tone te preferuar te mbledhjes se informacioneve dhe sesi ne i gjejme.
Tiparet e personalitetit ndikojne ne zgjedhjen e fjaleve qe ne perdorim per te komunikuar me te tjeret, ashtu si edhe ne mesojme.
Tiparet e personalitetit tone jane pergjegjes per funksionimin e trurit tone dhe per reaksionet normale neurobiologjike dhe biokimike. Ato vendosin dialogun elektrokimik qe merr pjese ndermjet trurit, sistemit endokrin dhe trupit fizik.
Tiparet e personalitetit shfaqen ndermjet nje ngjyre dominuese te gjetur (te ndodhur ) ne sistemin energjik te njeriut.
Pjeset e mesuara te personalitetit quhen karakteristika . Karakteristikat jane menyra e sjelljes qe ne zhvillojme si nje rezultat i asaj qe ne kemi mesuar. Ato reflektojne historine tone biografike. Ato jane ato qe na bejne ne unik. Ato jane cilesite dalluese qe na dallojne neve nga te tjeret, dhe jane ato qe percaktojne identitetin tone dhe sesi ne e shprehim kete identitet ne boten e jashtme. Karakteristikat jane pergjegjese ne formimin e zakoneve, nazeve dhe shembujt e sjelljes qe behen ves.
Ne sistemin energjik te njeriut, karakteristiket e personalitetit tone reflektohen ne shtresen emocionale te energjise. Ato sigurojne informacionin biologjik qe del ne pah nepermjet reaksioneve tona emocionale.
Kur ne kombinojme tiparet e personalitetit me karakteristikat, ne percaktojme tipin e personalitetit duke nenkuptuar shembujt ne vijim te parashikueshem qe drejtojne rrugen, (menyren) qe ne jetojme ne kete menyre.
Lloji I personalitetit prezanton renditjen e rregullt nepermjet se ciles ne formojme perceptimin tone, qendrimet, besimet dhe vlerat.. Duke perdorur premisen e llojit te personalitetit si nje formule kategorike e ben ate me te lehte dhe percakton pse njerezit jane te ndryshem .
- Mendoni per llojin e personalitetit tani si piloti jone automatik. Ai formon shembujt e pavullnetshem te sjelljes te nevojshem per ne per te funksionuar dhe per te mbijetuar .Tiparet e tij te trasheguara krijojne harten tone personale te rruges e cila drejton drejtimin e jashtem qe ne marrim ne jete. Karakteristikat e tij ndikojne ne ate qe ne behemi. Ai ndikon imazhin tone ne sedren, vetebesimin, dhe vetevleresimin tone. Eshte ajo qe na motivon ne, krijon ngacmimin(acarimin ) tone dhe kontrollon stresin dhe menyren sesi ai ndikon tek ne.
Personaliteti ndikon ne menyren sesi ne i perballojme sfidat e jetes dhe mekanizmat qe ne zhvillojme per tia dale mbane. Eshte parimi i organizimit qe ndikon ne ndjenjen tone te realitetit, ndikon ndjeshem mbi shendetin tone dhe mbi te gjitha ne mireqenien tone.
- Te kuptosh dhe te pranosh vetveten
Une besoj se duke mesuar me teper rreth tipit te personalitetit, ne mund te zhvillojme strukturen tone per te kuptuar me mire vetveten. Ne do te jemi ne gjendje te njohim, te pranojme dhe te veme ne perdorim forcen e personalitetit tone ne menyre te tille qe ne mund te maksimizojme aftesite dhe talentet tona te trasheguara (te lindura ). Ne do te kemi njohuri me te thella sesi trupi dhe mendja jone komunikojne, dhe do te behemi te vetedijshem se cila eshte pjesa jone e dobet. Ne do te fillojme te percaktojme (njohim ) cilat mendime dhe shembuj te sjelljes jane veteshkaterruese dhe krijojne cekulibra kimik qe rrisin potencialin tone (fuqine tone vepruese) ndaj semundjeve .
Akoma me teper, nivelin shpirteror, kuptimi i llojit te personalitetit na pozicionon ne duke i dhene fuqi individualitetit tone si i shprehur nepermjet personalitetit te shpirtit tone. Ne provojme nje ndjenje ne teresi – ndjenja e teresise qe vjen vetem nepermjet integrimit te pakushtezuar te trupit, mendjes dhe shpirtit. Vertetesia dhe rendesia jone do te shfaqet nepermjet drites se hijes sone per te pare dhe pelqyer gjithcka . Ne do te provojme kenaqesine me te madhe dhe me te paster qe mund te kete ne jete, kenaqesine qe vjen nga pranimi dhe pelqimi i vetvetes.
Inteligjenca artificiale (IA) është inteligjenca e makinave dhe dega e shkencave kompjuterike që ka për qëllim për të krijuar atë. Tekstet e librave e definojnë këtë fushë si "studimi dhe dizajnimi i agjentëve inteligjent " ku një agjent inteligjent është një sistem që e percepton mjedisin e tij dhe merrë masa për të maksimizuar shanset e tij për sukses . John McCarthy, i cili solli termin më 1956, definon atë si "shkenca dhe inxhinieria e bërjes së makinave inteligjente " .
Në foto: Dardan Aliu
Fusha u themelua mbi kërkesën se një pronë qendrore e njerëzve, inteligjencës - urtësia e njeriut - mund të jetë aq saktësisht përshkruar që të mund të simuloj me një makinë . Kjo ngre çështje filozofike për natyrën e mendjes, dhe kufijtë shkencor arrogancë, çështje të cilat janë trajtuar nga miti, trillim dhe filozofia që nga antikiteti .
Në kohërat e lashta të menduarit të makinave dhe qenieve artificiale janë paraqitur në mitet greke, të tilla si Talos dhe Kretës, robotë të artë Hephaestus dhe Galatea të Pygmalionit .
Mekanika është zhvilluar nga filozofët dhe matematikanët që në antikitetit. Studimi i logjikës çoi direkt në shpikjen e kompjuteri digjital elrktronik i programueshëm bazuar në punën e matematikanit Alan Turing dhe të tjerët. Teoria e llogaritjes e Turing sugjeroi se një makinë, duke ndërrimin e simboleve të thjeshtë si "0" dhe "1", mund të simulojnë çdo akt të mundshëm për zbritje matematikore . Kjo, së bashku me zbulimet e kohëve të fundit në neurologji, Teoria informacionit dhe cybernetic, frymëzoi një grup të vogël të studiuesve të fillojnë të konsiderojnë seriozisht mundësinë e ndërtimit të një truri elektronik .
Fusha e kërkimit për Inteligjencë Artificiale është themeluar në një konferencë në kampusin e Dartmouth College në verën e vitit 1956 . Të pranishmit, përfshirë edhe John McCarthy, Marvin Minsky, Allen Newell dhe Herbert Simon, u bënë krerët e kërkimit ë Inteligjencë Artificiale për disa dekada. Ata dhe studentët e tyre shkruan programet që ishin, për shumicën e njerëzve, thjesht të habitshme: kompjuterët i zgjidhnin problemet në algjebër, duke provuar teorema logjike dhe të duke folur anglisht . Nga mesi i viteve 1960, hulumtimi në SHBA u financuar kryesisht nga Departamenti i Mbrojtjes dhe laboratorët ishin vendosur rreth botës .
Themeluesit e Inteligjencës artificiale ishin thellësisht optimist për të ardhmen e fushës së re: Herbert Simon parashikoi se "makina do të jetë në gjendje, brenda njëzet vjet, për të bërë ndonjë punë që një njeri mund të bëjë" dhe Marvin Minsky ranë dakord, duke shkruar se "brenda një gjenerate ... problemi i krijimit të 'inteligjencës artificiale" në thelb do të zgjidhet " .
Problemi i përgjithshëm intelegjent i simuluar (apo krijuar), ka qenë i ndarë në një numër të veçanta të nën-problemeve. Këto përbëhen nga tipare të veçanta ose aftësitë që studiuesit do të donte një sistem inteligjente për të shfaqur. Tipare të përshkruar më poshtë kanë tërhequr më shumë vëmendje .
Inteligjenca Artificiale ose e thënë shkurt AI, është aftësia e kompjuterit për të vepruar si qënie njerëzore. Përfshin një numër të madh aplikacionesh si simulatorë software-ik dhe robotike.
Gjithsesi inteligjenca artificiale përdoret më së shumti në video games ku kompjuteri vepron si të ishte një lojtar. Pothuajse të gjitha video lojërat përmbajnë një nivel të caktuar të inteligjencës artificiale. Llojet kryesore të AI prodhojnë karaktere që lëvizin në platforma standarte dhe kryejnë veprime të paracaktuara. AI më të zhvilluara programohen që të kryejnë lëvizje të paparashikuara duke u bazuar në lëvizjet e lojtarit. Për shembull në rastin e personit gjuajtës, kundërshtari
AI fshihet pas një muri ndërsa është personi që luan ai që përballet drejtpërdrejt me gjuajtësin. Kur lojtari kthehet mbrapsht atëherë kundërshtari AI mund të sulmojë. Në videot moderne , përfshihen disa komponentë të inteligjencës artificiale të cilat veprojnë së bashku duke e bërë lojën më sfiduese.
Inteligjenca Artificiale përdoret në një gamë të gjerë të video lojërave duke përfshirë edhe ato 3D. AI luajnë një rol të rëndësishëm edhe në lojërat sportive si futbolli, soccer dhe basketboll. Për sa kohë që sfida është po aq e madhe sa inteligjenca e kompjuterave atëherë edhe AI do vijë duke u përmirësuar në mënyrë që lojërat të vazhdojnë të jenë tërheqëse.
Ekzistenca e sfidës e bën lojën atraktive dhe sfiduese dhe për këtë arsye krijuesit e tyre krijojnë disa nivele vështirësish që i lejon lojtarët të zgjedhin vetë nivelin e inteligjencës artificiale me të cilën do të përballen.
LEXONI:
http://dardanaliu.wordpress.com/2012/09/27/inteligjenca-artificiale/
Ekzistojne disa forma te inteligjences artificiale. Nje nga me te suksesshmet jane rrjetat neurale. Keto bazohen ne llogaritjet paralele dhe jane sot nje fushe e ethshme kerkimi.
Mundesite e perdorimit jane te shumta. Vetem per te permendur dy raste jane parashikimi i bursave dhe kampionatet robotike te futbollit (Robocup).
Ne rastin e pare te dhenat e bursave per nje kohe te gjate (psh nje vit) injektohen ne hyrje dhe rrjeta meson te parashikoje gjithmone e me sakte ndryshimet e cdo ndermarrjeje. Pas kesaj programi mund te parashikoje si do shkoje bursa per disa ore ose dite. Ekziston te pakten nje program commercial qe ben parashikimin e burses.
Ne rastin e dyte behet fjale per lojtare futbolli qe ngjajne me robote te vegjel, rreth gjysem metri, te cilet luajne ne nje fushe disa metrash. Ekzistojne kampionate boterore te ketyre roboteve te cilen jane teresisht autonome.
Edhe njohja e germave nga nje faqe e skanuar behet shpesh me OCR, Optical Character Recognition.
Po cfare jane saktesisht rrjetat neurale?
Do duheshin libra per te folur ne detaje mbi to dhe mund te shkruaj ne te ardhmen mesazhe te tjera. Ketu do spjegoj vetem disa gjera te pergjithshme sa per t'ju informuar mbi teknologjite e fundit te inteligjences artificiale.
Rrjetat nerale imitojne ne menyre te thjeshtuar principet fiziologjike te trurit te njeriut. Pra ka disa neurone qe lidhen me njera tjetren me ane te sinapseve. Cdo sinaps dergon impulset nga nje neuron tek tjetri. Nga ana tjeter cdo impuls qe dergohet nga nje neuron tek tjetri peshohet nga ky i fundit ne baze te rendesise qe ka kjo sinapse. Pra deridiku vleresohet forca e lidhjes mes dy neuroneve me ane te "peshimit" te lidhjes. Per detajet e rrjetave neurale do te flas me vone, nese dikujt i intereson. Duhet patur parasysh se eshte e domosdoshme njohja minimale e funskionimit te trurit dhe neuroneve reale per te kuptuar neuronet virtuale.
Ideja inovative ne kete drejtim eshte perllogaritja paralele.
Ne konceptin tradicional te analitikes dhe kompjuterit ekziston nje fluks informacioni qe kalon ne disa stade. Nese mungon nje stad (psh memoria RAM ne kompjuter) atehere elaborimi ka falimentuar. Ndryshe nga kjo ide seriale rrjetat neurale imitojne nje paralelizem te perllogaritjes ku pikat fituese jane dy. Se pari mund te prishet nje neuron ose grup neuronesh pa kompromentuar te gjithe funskionimin. Kjo ngjan efektivisht me trurin tone. Se dyti, mund te gjehen solucione per probleme jo lineare. Pra se dyti mund te gjehen rregulla te brendshme ne nje bote kaotike ne dukje.
Rrjetat neurale perdoren si ne inxhinieri, per te realizuar software te fuqishem (njohjen e zerit te dikujt, diktimin e nje teksti ne kompjuter, njohjen e germave nga nje fotografi etj) ashtu edhe ne psikologji, per te imituar funksionimin natyral te trurit (rruga e dyfishte e shikimit, riprodhimi i neuroneve te lobit ocipital, riproshim i elaborimit audio qe ben truri ne zona te caktuara, etj).
Ka patur tentativa per te krijuar software qe mund te japin diagnozen e nje pacienti ne baze te simptomave (pra te zevendesojne mjekun deridiku).
E gjithe kjo do te thote se ky sektor eshte me shume perspektive. Natyrisht qe universiteti shqiptar nuk para merret me keto gjera, sepse eshte teper mbrapa ne zhvillimin shkencor (te pakten kete pershtypje kam une).
Nese ju interesojne keto gjera mund te jap nje rezyme te pergjithshme mbi llojet e rrejtave neurale dhe eksperimentet qe behen neper bote. Natyrisht qe nuk do jete nje liber per te mesuar por eshte me mire se asgje. Mos harroni se duhet nje baze fiziologjie per te kuptuar ku konsiston imitimi i neuroneve.
Inteligjenca artificiale nga ADN e njeriut
Një ekip studiuesish në institutin e teknologjisë në Kaliforni arriti të krijojë një rrjet neuronesh nga ADN e njeriut.
Studiuesit përdorën molekula të ADN-së për të ndërtuar rrjetin artificial të neuroneve, i cili është hapi i parë për ndërtimin e trurit artificial. Ato mund të veprojnë si një qark elektrik, i cili mund të llogarisë të dhëna, të transmetojë informacionin dhe ta procesojë atë.
Pa e bërë tepër të komplikuar, ekipi i studiuesve arriti të krijojë neuronet artificiale në disa tuba të përbërë nga 112 fije ADN-je, cdo fije e programuar me një sekuencë specifike bazash që duhej të vepronin me fijet e tjera. Ndërveprimet dhanë rezultat të njëjtë me atë të transmetimit neural
John McCarthy
Më 24 tetor 2011 në moshën 84-vjeçare vdiq John McCarthy, programeri dhe matematikani i cili në vitin 1955 shpiku shprehjen “inteligjenca artificiale”, ndërsa 16 vjet më vonë mori çmimin e Turingut për kontribut në hulumtimet e IA-së.
Ai po ashtu është autor i gjuhës programuese Lisp, ndërsa konsideronte që inteligjenca artificiale duhet të ketë aftësinë e mësimit përmes interaksionit me rrethinën. I interesuar për matematikën, qysh në vitet e adoleshencës u arsimua vetë deri në atë masë sa kjo i ndihmoi që të kapërcente dy vitet e para në Institutin e Teknologjisë në Kaliforni, ku studionte.
Gjuha e tij programuese Lisp është një prej gjuhëve programuese më të vjetra në përdorim.
Dituria dhe inteligjenca nuk jane e njejta gje por jane te lidhura ngushte !
Dituria eshte sasia e informacioneve qe merr njeriu nga shkollimi apo mesimi dhe inteligjenca eshte aftesia e perpunimit te ketyre informacioneve dhe venjes ne jete per interesat tuaja ..e thene shqip , perdor inteligjencen duke perdorur diturine (njohurine)!
Tashi meqe dituria vjen nga shkolla dhe inteligjenca vjen nga dituria , atehere sipas nje ekuacioni te thjesht matematikor, del qe edhe inteligjenca vjen , zhvillohet dhe stimulohet nga shkolla !
Njerezit mund te lindin me aftesi apo talent te vecante ne fusha te ndryshme por nese nuk eshte shkolla qe ti zhvilloje keto aftesi , atehere i bie qe keto njerez ta shfaqin inteligjencen e tyre ne mbledhjen per zgjedhjen e kryeplakut te fshatit ( ose krytetarit te lagjes )Njeriu me intelegjence goxha te larte konsiderohet Ajnstajni, mirpo, djali i tij ka perfunduar skicofren.
Mençuria (lat. intelligentia, nga fjalët inter- ndër; lego - lidh; përzgjedh, kuptoj) është tërësia e funksioneve të lindura njohëse, përshtatëse dhe përfytyruese, të krijuara nga veprimtaria trunore e njeriut dhe e disa kafshëve. Përkufizohet edhe si aftësia e arsyetimit, kuptimit, zgjidhjes së problemeve, rrokjen e ideve dhe gjuhës. Megjithëse shumë dijetarë e mendojnë konceptin e mençurisë si një fushë më të gjerë, shumë rryma psikologjike e cilësojnë mençurinë si dallim mes formave të personalitetit si karakterin, krijimtarinë apo diturinë.
Në psikologji, është aftësia e përgjithshme mendore që ka të bëjë me njehsimin, arsyetimin, dallimin e përkatësive dhe ngjashmërive, mësimin e shpejtë, ruajtjen dhe rikthimin e informacionit, duke përdorur një gjuhë të rrjedhshme, renditjen, përgjithësimin, dhe përshtatshmërinë me gjendjet (rrethanat) e reja. Alfred Binet, një psikolog francez, e ka përkufizuar mençurinë si tërësia e ecurive mendore lidhur me përshtatjen ndaj mjedisit. Megjithëse ka prirje të shumta që e shohin mençurinë vetëm si një funksion kuptimor apo njohës, dëshmi të shumta parashtrojnë se mençuria ka shumë veçori të tjera. Nuk ka ndonjë përkufizim të pranuar përgjithësisht mbi mençurinë.
Ka pasur shumë përpjekje për matjen e mençurisë, dëshmia më e mirë dhe prova e standardizuar është matja sasinë e mençurisë njerëzore (SM, ang. IQ). SM është shuma e moshës mendore (zakonisht e shprehur në përqindje %) dhe përdoret shpesh si tregues i zhvillimit mendor.
Në pedagogji, mençuria është aftësia e mësimit apo kuptimit apo marrëdhënia me apo gjendjet e reja. Mençuria mendohet zakonisht si rrjedhje nga një ndërthurje e veçorive të trashëguara dhe ndikuesve mjedisorë (zhvillimorë dhe shoqërorë). Kjo çështje është shumë e debatueshme, dhe shumë shkencëtarë janë përpjekur të tregojnë se as biologjia (veçanërisht genet) apo mjedisi (veçanërisht kushtet që pasqyrojnë klasën ekonomiko-shoqërore) nuk janë përgjegjës për krijimin e dallimit në mençuri.
Megjithëse cdokush duket se ka ka një ide për intelligjencën, jo të gjitha përkufizimet janë të njëjta. Disa herë perdoret një përkufizim rrethor i intelligjencës sipas së cilës inteligjenca është ajo që matet me tekstet e inteligjencës dhe testet e inteligjencës masin inteligjencën. Megjithatë ky perkufizim nuk i shpreh karakteristikat e inteligjencës.
David Wechsler, krijues i një numër të konsiderueshëm testesh per inteligjencen, e konsideron atë si një aftësi për të kuptuar botën ku jeton e për t'iu përgjigjur sfidave të saj. Sipas Vernon më 1979, inteligjenca është një koncept me kufij kulturor, në kuptimin që shkathtësitë e vecanta të nevojshme për të arritur sukses ndryshojnë nga kultura në kultur.
Robert Sternberg më 1986 sugjeroi se aftësia për të nxjerrë mësime nga pvrvoja dhe aftësia për t'iu përshtatur mjedisit janë përbërës themelor të një përkufizimi për inteligjencën.
Kështu sipas këtij këndveshtimi, intelligjenca përkufizohet si aftësia për të mësuar dhe për t'u sjellë ne mënyrë adaptive.nteligjenca sociale përbën aftësinë e krijimit të marrëdhënieve në mënyrë të vlefshme dhe të ftytshme shoqërisht të pranueshme. Përkufizimi i parë i konceptit i përket viteve 1922 falë studimeve të psikologut amerikan Edward Lee Thorndike.
Në psikologji, është aftësia e përgjithshme mendore që ka të bëjë me njehsimin, arsyetimin, dallimin e përkatësive dhe ngjashmërive, mësimin e shpejtë, ruajtjen dhe rikthimin e informacionit, duke përdorur një gjuhë të rrjedhshme, renditjen, përgjithësimin, dhe përshtatshmërinë me gjendjet (rrethanat) e reja. Alfred Binet, një psikolog francez, e ka përkufizuar mençurinë si tërësia e ecurive mendore lidhur me përshtatjen ndaj mjedisit. Megjithëse ka prirje të shumta që e shohin mençurinë vetëm si një funksion kuptimor apo njohës, dëshmi të shumta parashtrojnë se mençuria ka shumë veçori të tjera. Nuk ka ndonjë përkufizim të pranuar përgjithësisht mbi mençurinë.
Ka pasur shumë përpjekje për matjen e mençurisë, dëshmia më e mirë dhe prova e standardizuar është matja sasinë e mençurisë njerëzore (SM, ang. IQ). SM është shuma e moshës mendore (zakonisht e shprehur në përqindje %) dhe përdoret shpesh si tregues i zhvillimit mendor.
Në pedagogji, mençuria është aftësia e mësimit apo kuptimit apo marrëdhënia me apo gjendjet e reja. Mençuria mendohet zakonisht si rrjedhje nga një ndërthurje e veçorive të trashëguara dhe ndikuesve mjedisorë (zhvillimorë dhe shoqërorë). Kjo çështje është shumë e debatueshme, dhe shumë shkencëtarë janë përpjekur të tregojnë se as biologjia (veçanërisht genet) apo mjedisi (veçanërisht kushtet që pasqyrojnë klasën ekonomiko-shoqërore) nuk janë përgjegjës për krijimin e dallimit në mençuri.
Megjithëse cdokush duket se ka ka një ide për intelligjencën, jo të gjitha përkufizimet janë të njëjta. Disa herë perdoret një përkufizim rrethor i intelligjencës sipas së cilës inteligjenca është ajo që matet me tekstet e inteligjencës dhe testet e inteligjencës masin inteligjencën. Megjithatë ky perkufizim nuk i shpreh karakteristikat e inteligjencës.
David Wechsler, krijues i një numër të konsiderueshëm testesh per inteligjencen, e konsideron atë si një aftësi për të kuptuar botën ku jeton e për t'iu përgjigjur sfidave të saj. Sipas Vernon më 1979, inteligjenca është një koncept me kufij kulturor, në kuptimin që shkathtësitë e vecanta të nevojshme për të arritur sukses ndryshojnë nga kultura në kultur.
Robert Sternberg më 1986 sugjeroi se aftësia për të nxjerrë mësime nga pvrvoja dhe aftësia për t'iu përshtatur mjedisit janë përbërës themelor të një përkufizimi për inteligjencën.
Kështu sipas këtij këndveshtimi, intelligjenca përkufizohet si aftësia për të mësuar dhe për t'u sjellë ne mënyrë adaptive.nteligjenca sociale përbën aftësinë e krijimit të marrëdhënieve në mënyrë të vlefshme dhe të ftytshme shoqërisht të pranueshme. Përkufizimi i parë i konceptit i përket viteve 1922 falë studimeve të psikologut amerikan Edward Lee Thorndike.
Inteligjenca trashegohet apo fitohet?
Per shekuj psikologet, psikiatret dhe fizikantet kane studiuar personalitetin. Ato kane arritur ne te dhena perfundimtare qe qeniet njerezore kane tipare te dallueshme te personalitetit dhe karakteristika qe i bejne ato te ndryshem nga njeri tjetri; dhe qe personaliteti ndikon si shendetin mendor ashtu edhe shendetin fizik.
Njeriu i pare qe klasifikoi personalitetin sipas llojit ishte Hipokrati, babai i mjekesise perendimore.Ai propozoi qe egzistonin kater tipe te ndryshem te personalitetit.
Teoria e tij ishte qe tipi I personalitetit te tij percakton prekshmerine e mosfunksionimit mendor dhe ndjeshmerine ndaj semundjeve. Qe atehere ai deklaroi arritjet e tij. Pas tij shume te tjere formuan teorite e tyre rreth personalitetit.
Ne shekullin e 19-te psikoanalisti Zigmund Frojd zhvilloi teorine e tij te detajuar te personalitetit. Hipoteza themelore e tij ishte qe trupi eshte burimi i vetem i energjise mendore. Ai e studioi personalitetin vetem nga kendveshtrimi mendor.
Menjehere pasi u publikua teoria e Frojdit, psikiatristi Karl Jung propozoi teorine e tij te pergjithshme per te shpjeguar sesi lloji I personalitetit ndikon ne cdo aspekt te jetes se njeriut.
Ashtu si Hipokrati, Jung supozoi se egzistonin lloje personaliteti te dominuara nga kater menyra te ndryshme te funksionimit psikologjik ; te menduarit, ndjeshmerine, te nuhaturit dhe perceptimi. Ai hodhi teorine qe ndersa ne kemi kapacitetin ti perdorim te katra keto funksione, ne nuk i zhvillojme ato ne te njejten kohe.
Jung besonte gjithashtu se njerezit jane shumeshqisor ne funksionimin e tyre psikologjik dhe nuk varet vetem nga keto pese shqisa (shikimi,degjimi,prekja,shijimi,nuhatja) per mbledhjen e informacioneve. Jung ishte i mendimit se ndryshimet ne njerez ishin rezultat i funksioneve themelore psikologjike te trasheguara te shoqeruara me ate si nje njeri mbledh informacione dhe merr vendime. Nepermjet punes se tij ai u be i vetedijshem per terheqjet kryesore dhe neverite qe njrezit kane kundrejt njerezve te tjere duke vene ne dukje lidhjen qe ato kane me ngjarjet e jetes.
Duke u bazuar ne shume teori te personalitetit secili nga ne kemi brenda personalitetit tone si forcen dhe dobesine qe fillimisht jane te caktuara nga qarku neurologjik gjenetik qe gjendet ne tiparet e personalitetit tone. Sa me shume qe ne funksionojme brenda tipareve tona te trashegueshme, aq me te forte dhe me te sigurte behemi ne.Sa me i forte sensi i realitetit aq me teper kontroll kemi ne mbi jeten tone ; dhe me te pajisur jemi ne per te marre zgjedhjet qe krijojne jeten dhe dhendetin qe ne duam. Ne ndodhemi ne nje pozicion me te forte per te perfituar dhe maksimizuar mundesite qe jeta ve para nesh.
Ne qofte se funksionojme jashte tipareve tona thelbesore dhe punojme nga funksionet psikologjike te pazhvilluara (dobesite), atehere jeta humbet sinkronizmin e vet. Ne behemi te dobet energjetikisht, konfuz menderisht dhe provojme shqetesime fizike. Jeta na duket jashte kontrolli dhe ne kemi nje ndjenje te forte te qenit te shkeputur prej saj.
Ne ndjehemi te mpire emocionalisht dhe mendimet tona coroditen.
Kemi mesuar se mendja eshte kontrolluesja e te gjithe funksioneve fizike dhe te sjelljes dhe qe fuqia e mendjes qellimisht ose joqellimisht mund te ndikoje si ne energjine e trupit dhe ne trupin fizik.
Pas atyre studimeve te hershme kerkimesh jane bere studime me te pergjithshme per te zgjeruar kuptimin sesi mendja influencon mireqenien tone fizike. Keto studime vertetojne premisen qe egziston ne lidhjen e drejte ndermjet personalitetit, mendimeve dhe emocioneve.
Eshte zbuluar se mendimet dhe emocionet tona jane te nderthurura dhe qe te dyja luajne nje rol te rendesishem ne zhvillimin tone.
Tiparet dhe karakteristikat e personalitetit
Çdo njeri prej nesh eshte i lindur me tipare personaliteti te trasheguara, duke nenkuptuar kodin tone biologjik gjenetik i cili percakton menyren sesi truri jone zhvillohet dhe si personaliteti yne shfaq veten e vet.
Kjo eshte pjesa jone thelbesore. Tiparet e personalitetit tone shfaqen qe ne moshe te re dhe mbeten te pandryshueshme gjate gjithe jetes. Ato trajtojne menyren sesi ne veprojme , sesi ne mendojme dhe ato vendosin karakteristikat e mesuara te personalitetit.
Tiparet formojne zakonet tona te pavullnetshme qe percaktojne drejtimin qe jeta jone do te marre. Ato vendosin menyren tone te preferuar te mbledhjes se informacioneve dhe sesi ne i gjejme.
Tiparet e personalitetit ndikojne ne zgjedhjen e fjaleve qe ne perdorim per te komunikuar me te tjeret, ashtu si edhe ne mesojme.
Tiparet e personalitetit tone jane pergjegjes per funksionimin e trurit tone dhe per reaksionet normale neurobiologjike dhe biokimike. Ato vendosin dialogun elektrokimik qe merr pjese ndermjet trurit, sistemit endokrin dhe trupit fizik.
Tiparet e personalitetit shfaqen ndermjet nje ngjyre dominuese te gjetur (te ndodhur ) ne sistemin energjik te njeriut.
Pjeset e mesuara te personalitetit quhen karakteristika . Karakteristikat jane menyra e sjelljes qe ne zhvillojme si nje rezultat i asaj qe ne kemi mesuar. Ato reflektojne historine tone biografike. Ato jane ato qe na bejne ne unik. Ato jane cilesite dalluese qe na dallojne neve nga te tjeret, dhe jane ato qe percaktojne identitetin tone dhe sesi ne e shprehim kete identitet ne boten e jashtme. Karakteristikat jane pergjegjese ne formimin e zakoneve, nazeve dhe shembujt e sjelljes qe behen ves.
Ne sistemin energjik te njeriut, karakteristiket e personalitetit tone reflektohen ne shtresen emocionale te energjise. Ato sigurojne informacionin biologjik qe del ne pah nepermjet reaksioneve tona emocionale.
Kur ne kombinojme tiparet e personalitetit me karakteristikat, ne percaktojme tipin e personalitetit duke nenkuptuar shembujt ne vijim te parashikueshem qe drejtojne rrugen, (menyren) qe ne jetojme ne kete menyre.
Lloji I personalitetit prezanton renditjen e rregullt nepermjet se ciles ne formojme perceptimin tone, qendrimet, besimet dhe vlerat.. Duke perdorur premisen e llojit te personalitetit si nje formule kategorike e ben ate me te lehte dhe percakton pse njerezit jane te ndryshem .
- Mendoni per llojin e personalitetit tani si piloti jone automatik. Ai formon shembujt e pavullnetshem te sjelljes te nevojshem per ne per te funksionuar dhe per te mbijetuar .Tiparet e tij te trasheguara krijojne harten tone personale te rruges e cila drejton drejtimin e jashtem qe ne marrim ne jete. Karakteristikat e tij ndikojne ne ate qe ne behemi. Ai ndikon imazhin tone ne sedren, vetebesimin, dhe vetevleresimin tone. Eshte ajo qe na motivon ne, krijon ngacmimin(acarimin ) tone dhe kontrollon stresin dhe menyren sesi ai ndikon tek ne.
Personaliteti ndikon ne menyren sesi ne i perballojme sfidat e jetes dhe mekanizmat qe ne zhvillojme per tia dale mbane. Eshte parimi i organizimit qe ndikon ne ndjenjen tone te realitetit, ndikon ndjeshem mbi shendetin tone dhe mbi te gjitha ne mireqenien tone.
- Te kuptosh dhe te pranosh vetveten
Une besoj se duke mesuar me teper rreth tipit te personalitetit, ne mund te zhvillojme strukturen tone per te kuptuar me mire vetveten. Ne do te jemi ne gjendje te njohim, te pranojme dhe te veme ne perdorim forcen e personalitetit tone ne menyre te tille qe ne mund te maksimizojme aftesite dhe talentet tona te trasheguara (te lindura ). Ne do te kemi njohuri me te thella sesi trupi dhe mendja jone komunikojne, dhe do te behemi te vetedijshem se cila eshte pjesa jone e dobet. Ne do te fillojme te percaktojme (njohim ) cilat mendime dhe shembuj te sjelljes jane veteshkaterruese dhe krijojne cekulibra kimik qe rrisin potencialin tone (fuqine tone vepruese) ndaj semundjeve .
Akoma me teper, nivelin shpirteror, kuptimi i llojit te personalitetit na pozicionon ne duke i dhene fuqi individualitetit tone si i shprehur nepermjet personalitetit te shpirtit tone. Ne provojme nje ndjenje ne teresi – ndjenja e teresise qe vjen vetem nepermjet integrimit te pakushtezuar te trupit, mendjes dhe shpirtit. Vertetesia dhe rendesia jone do te shfaqet nepermjet drites se hijes sone per te pare dhe pelqyer gjithcka . Ne do te provojme kenaqesine me te madhe dhe me te paster qe mund te kete ne jete, kenaqesine qe vjen nga pranimi dhe pelqimi i vetvetes.
Inteligjenca artificiale (IA) është inteligjenca e makinave dhe dega e shkencave kompjuterike që ka për qëllim për të krijuar atë. Tekstet e librave e definojnë këtë fushë si "studimi dhe dizajnimi i agjentëve inteligjent " ku një agjent inteligjent është një sistem që e percepton mjedisin e tij dhe merrë masa për të maksimizuar shanset e tij për sukses . John McCarthy, i cili solli termin më 1956, definon atë si "shkenca dhe inxhinieria e bërjes së makinave inteligjente " .
Në foto: Dardan Aliu
Fusha u themelua mbi kërkesën se një pronë qendrore e njerëzve, inteligjencës - urtësia e njeriut - mund të jetë aq saktësisht përshkruar që të mund të simuloj me një makinë . Kjo ngre çështje filozofike për natyrën e mendjes, dhe kufijtë shkencor arrogancë, çështje të cilat janë trajtuar nga miti, trillim dhe filozofia që nga antikiteti .
Në kohërat e lashta të menduarit të makinave dhe qenieve artificiale janë paraqitur në mitet greke, të tilla si Talos dhe Kretës, robotë të artë Hephaestus dhe Galatea të Pygmalionit .
Mekanika është zhvilluar nga filozofët dhe matematikanët që në antikitetit. Studimi i logjikës çoi direkt në shpikjen e kompjuteri digjital elrktronik i programueshëm bazuar në punën e matematikanit Alan Turing dhe të tjerët. Teoria e llogaritjes e Turing sugjeroi se një makinë, duke ndërrimin e simboleve të thjeshtë si "0" dhe "1", mund të simulojnë çdo akt të mundshëm për zbritje matematikore . Kjo, së bashku me zbulimet e kohëve të fundit në neurologji, Teoria informacionit dhe cybernetic, frymëzoi një grup të vogël të studiuesve të fillojnë të konsiderojnë seriozisht mundësinë e ndërtimit të një truri elektronik .
Fusha e kërkimit për Inteligjencë Artificiale është themeluar në një konferencë në kampusin e Dartmouth College në verën e vitit 1956 . Të pranishmit, përfshirë edhe John McCarthy, Marvin Minsky, Allen Newell dhe Herbert Simon, u bënë krerët e kërkimit ë Inteligjencë Artificiale për disa dekada. Ata dhe studentët e tyre shkruan programet që ishin, për shumicën e njerëzve, thjesht të habitshme: kompjuterët i zgjidhnin problemet në algjebër, duke provuar teorema logjike dhe të duke folur anglisht . Nga mesi i viteve 1960, hulumtimi në SHBA u financuar kryesisht nga Departamenti i Mbrojtjes dhe laboratorët ishin vendosur rreth botës .
Themeluesit e Inteligjencës artificiale ishin thellësisht optimist për të ardhmen e fushës së re: Herbert Simon parashikoi se "makina do të jetë në gjendje, brenda njëzet vjet, për të bërë ndonjë punë që një njeri mund të bëjë" dhe Marvin Minsky ranë dakord, duke shkruar se "brenda një gjenerate ... problemi i krijimit të 'inteligjencës artificiale" në thelb do të zgjidhet " .
Problemi i përgjithshëm intelegjent i simuluar (apo krijuar), ka qenë i ndarë në një numër të veçanta të nën-problemeve. Këto përbëhen nga tipare të veçanta ose aftësitë që studiuesit do të donte një sistem inteligjente për të shfaqur. Tipare të përshkruar më poshtë kanë tërhequr më shumë vëmendje .
Inteligjenca Artificiale ose e thënë shkurt AI, është aftësia e kompjuterit për të vepruar si qënie njerëzore. Përfshin një numër të madh aplikacionesh si simulatorë software-ik dhe robotike.
Gjithsesi inteligjenca artificiale përdoret më së shumti në video games ku kompjuteri vepron si të ishte një lojtar. Pothuajse të gjitha video lojërat përmbajnë një nivel të caktuar të inteligjencës artificiale. Llojet kryesore të AI prodhojnë karaktere që lëvizin në platforma standarte dhe kryejnë veprime të paracaktuara. AI më të zhvilluara programohen që të kryejnë lëvizje të paparashikuara duke u bazuar në lëvizjet e lojtarit. Për shembull në rastin e personit gjuajtës, kundërshtari
AI fshihet pas një muri ndërsa është personi që luan ai që përballet drejtpërdrejt me gjuajtësin. Kur lojtari kthehet mbrapsht atëherë kundërshtari AI mund të sulmojë. Në videot moderne , përfshihen disa komponentë të inteligjencës artificiale të cilat veprojnë së bashku duke e bërë lojën më sfiduese.
Inteligjenca Artificiale përdoret në një gamë të gjerë të video lojërave duke përfshirë edhe ato 3D. AI luajnë një rol të rëndësishëm edhe në lojërat sportive si futbolli, soccer dhe basketboll. Për sa kohë që sfida është po aq e madhe sa inteligjenca e kompjuterave atëherë edhe AI do vijë duke u përmirësuar në mënyrë që lojërat të vazhdojnë të jenë tërheqëse.
Ekzistenca e sfidës e bën lojën atraktive dhe sfiduese dhe për këtë arsye krijuesit e tyre krijojnë disa nivele vështirësish që i lejon lojtarët të zgjedhin vetë nivelin e inteligjencës artificiale me të cilën do të përballen.
LEXONI:
http://dardanaliu.wordpress.com/2012/09/27/inteligjenca-artificiale/
Ekzistojne disa forma te inteligjences artificiale. Nje nga me te suksesshmet jane rrjetat neurale. Keto bazohen ne llogaritjet paralele dhe jane sot nje fushe e ethshme kerkimi.
Mundesite e perdorimit jane te shumta. Vetem per te permendur dy raste jane parashikimi i bursave dhe kampionatet robotike te futbollit (Robocup).
Ne rastin e pare te dhenat e bursave per nje kohe te gjate (psh nje vit) injektohen ne hyrje dhe rrjeta meson te parashikoje gjithmone e me sakte ndryshimet e cdo ndermarrjeje. Pas kesaj programi mund te parashikoje si do shkoje bursa per disa ore ose dite. Ekziston te pakten nje program commercial qe ben parashikimin e burses.
Ne rastin e dyte behet fjale per lojtare futbolli qe ngjajne me robote te vegjel, rreth gjysem metri, te cilet luajne ne nje fushe disa metrash. Ekzistojne kampionate boterore te ketyre roboteve te cilen jane teresisht autonome.
Edhe njohja e germave nga nje faqe e skanuar behet shpesh me OCR, Optical Character Recognition.
Po cfare jane saktesisht rrjetat neurale?
Do duheshin libra per te folur ne detaje mbi to dhe mund te shkruaj ne te ardhmen mesazhe te tjera. Ketu do spjegoj vetem disa gjera te pergjithshme sa per t'ju informuar mbi teknologjite e fundit te inteligjences artificiale.
Rrjetat nerale imitojne ne menyre te thjeshtuar principet fiziologjike te trurit te njeriut. Pra ka disa neurone qe lidhen me njera tjetren me ane te sinapseve. Cdo sinaps dergon impulset nga nje neuron tek tjetri. Nga ana tjeter cdo impuls qe dergohet nga nje neuron tek tjetri peshohet nga ky i fundit ne baze te rendesise qe ka kjo sinapse. Pra deridiku vleresohet forca e lidhjes mes dy neuroneve me ane te "peshimit" te lidhjes. Per detajet e rrjetave neurale do te flas me vone, nese dikujt i intereson. Duhet patur parasysh se eshte e domosdoshme njohja minimale e funskionimit te trurit dhe neuroneve reale per te kuptuar neuronet virtuale.
Ideja inovative ne kete drejtim eshte perllogaritja paralele.
Ne konceptin tradicional te analitikes dhe kompjuterit ekziston nje fluks informacioni qe kalon ne disa stade. Nese mungon nje stad (psh memoria RAM ne kompjuter) atehere elaborimi ka falimentuar. Ndryshe nga kjo ide seriale rrjetat neurale imitojne nje paralelizem te perllogaritjes ku pikat fituese jane dy. Se pari mund te prishet nje neuron ose grup neuronesh pa kompromentuar te gjithe funskionimin. Kjo ngjan efektivisht me trurin tone. Se dyti, mund te gjehen solucione per probleme jo lineare. Pra se dyti mund te gjehen rregulla te brendshme ne nje bote kaotike ne dukje.
Rrjetat neurale perdoren si ne inxhinieri, per te realizuar software te fuqishem (njohjen e zerit te dikujt, diktimin e nje teksti ne kompjuter, njohjen e germave nga nje fotografi etj) ashtu edhe ne psikologji, per te imituar funksionimin natyral te trurit (rruga e dyfishte e shikimit, riprodhimi i neuroneve te lobit ocipital, riproshim i elaborimit audio qe ben truri ne zona te caktuara, etj).
Ka patur tentativa per te krijuar software qe mund te japin diagnozen e nje pacienti ne baze te simptomave (pra te zevendesojne mjekun deridiku).
E gjithe kjo do te thote se ky sektor eshte me shume perspektive. Natyrisht qe universiteti shqiptar nuk para merret me keto gjera, sepse eshte teper mbrapa ne zhvillimin shkencor (te pakten kete pershtypje kam une).
Nese ju interesojne keto gjera mund te jap nje rezyme te pergjithshme mbi llojet e rrejtave neurale dhe eksperimentet qe behen neper bote. Natyrisht qe nuk do jete nje liber per te mesuar por eshte me mire se asgje. Mos harroni se duhet nje baze fiziologjie per te kuptuar ku konsiston imitimi i neuroneve.
Inteligjenca artificiale nga ADN e njeriut
Një ekip studiuesish në institutin e teknologjisë në Kaliforni arriti të krijojë një rrjet neuronesh nga ADN e njeriut.
Studiuesit përdorën molekula të ADN-së për të ndërtuar rrjetin artificial të neuroneve, i cili është hapi i parë për ndërtimin e trurit artificial. Ato mund të veprojnë si një qark elektrik, i cili mund të llogarisë të dhëna, të transmetojë informacionin dhe ta procesojë atë.
Pa e bërë tepër të komplikuar, ekipi i studiuesve arriti të krijojë neuronet artificiale në disa tuba të përbërë nga 112 fije ADN-je, cdo fije e programuar me një sekuencë specifike bazash që duhej të vepronin me fijet e tjera. Ndërveprimet dhanë rezultat të njëjtë me atë të transmetimit neural
John McCarthy
Më 24 tetor 2011 në moshën 84-vjeçare vdiq John McCarthy, programeri dhe matematikani i cili në vitin 1955 shpiku shprehjen “inteligjenca artificiale”, ndërsa 16 vjet më vonë mori çmimin e Turingut për kontribut në hulumtimet e IA-së.
Ai po ashtu është autor i gjuhës programuese Lisp, ndërsa konsideronte që inteligjenca artificiale duhet të ketë aftësinë e mësimit përmes interaksionit me rrethinën. I interesuar për matematikën, qysh në vitet e adoleshencës u arsimua vetë deri në atë masë sa kjo i ndihmoi që të kapërcente dy vitet e para në Institutin e Teknologjisë në Kaliforni, ku studionte.
Gjuha e tij programuese Lisp është një prej gjuhëve programuese më të vjetra në përdorim.
Inteligjenca
 Të gjitha mendimet inteligjente janë menduar tashmë, ajo që duhet është të përpiqemi t’i kujtojmë ato përsëri.
[Johan Wolfgang von Goethe]
|
Ka tre lloj inteligjence: inteligjenca njerëzore, inteligjenca shtazore dhe inteligjenca ushtarake.
[Aldous Huxley]
|
I zgjuar është ai që kupton momentin se kur duhet të largohet.
Winston Churchill
|
Lena Horne (aktore amerikane 1917-2010)
|
Albert Camus
|
Problemi me njerëzit inteligjentë është se ata nuk janë kurrë mjaftë inteligjentë që të mos thonë se janë më inteligjentët.
Boris Vian
|
 Mendja e zakonshme nuk është edhe aq e zakonshme.
Voltaire
|
 Çdo gjeni i vërtetë është i detyruar të jetë naiv.
Friedrich Schiller
|
 Unë jo vetëm që e shfrytëzoj tërë trurin tim që kam, por edhe të gjitha ato që mund t’i huazoj.
Woodrow Wilson (President i SHBA 1856-1924)
|
 Inteligjenca pa ambicie është një zog pa krah.
Salvadore Dali (Piktor 1904-1989)
|
 Nuk është se unë jam aq i mençur, është vetëm se unë qëndroj me probleme më gjatë.
Albert Einstein
|
 Shpesh duart do ta zgjidhin një mister të cilin intelekti e ka luftuar me kot.
Carl Jung
|
 Mendjet e vogëla janë të shqetësuara për të pazakonshmen, mendjet e mëdha për të zakonshmen.
Blaise Pascal (filozof francez 1623-1662)
|
 Intelekti juaj mund të jetë konfuz, por emocionet e juaja kurrë nuk do t’ju gënjejnë.
Roger Ebert (kritik amerikan)
|
