Nga Isa Vatovci
Letërsia shqipe vazhdon të kalojë nëpër një periudhë mjaft të vështirë të zhvillimit të saj, duke u nisur nga idetë, kreacioni i krijuesve, vështirësitë financiare e deri te getoizimi i saj. Në fakt letërsia shqipe, sidomos kjo e krijuar në Kosovë, vazhdon të përkthehet me vështirësi dhe depërtimi i saj në tregun e huaj të librit është mjaft i pakët, sidomos në vendet e rajonit. Arsyet për këtë janë nga më të ndryshmet.
Kosovës i mungon një sistem përkthimi
Krijuesi Ardian Haxhaj, në një prononcim është shprehur se një cilësi e mirë dhe e pranueshme brenda një zhanri letrar do të ishte një indikator mjaft i mirë, që do të dërgonte tek interesimet për përkthim të letërsisë sonë. "Kjo mund të krahasohet me leximin e letërsisë se huaj që ka bërë emër. Për shembull t'i krahasojmë romanet e autorëve të huaj, të cilët kanë pasur sukses së pari nëpër vendet e veta e t'i marrim ne si model", ka pohuar Haxhaj, duke shtuar se letërsisë sonë të vogël, siç është shprehur ai, i nevojitet urgjentisht një sistem përkthimi, të cilën ne në Kosovë nuk e kemi. Një tjetër problem në këtë drejtim, sipas tij, është se prezantimi i letërsisë shqipe sot bëhet pa agjentë letrarë. Haxhaj ka thënë se botuesve u nevojiten agjentët letrarë, të cilët i hetojnë dhe vlerësojnë dorëshkrimet që mund të gjejnë lexues. "Agjentët letrare në botë i vlerësojnë dorëshkrimet e ndryshme, e hetojnë potencialin e statistikave të lexuesve për secilin dorëshkrim dhe u sugjerojnë shtëpive botuese për botimin e tyre", ka pohuar krijuesi Ardian Haxhaj.
Shtëpitë botuese,jo mirë të organizuara
Dramaturgu Arian Krasniqi, ka thënë se krijuesve kosovarë u mungojnë agjentët letrare, që do të të bënin distribuimin dhe promovimin e librit shqip në tregjet e huaja. "Por, këtu mendoj se edhe shtëpitë botuese do të duhej të ishin më mirë të organizuara. Krijimtaria jonë artistike do të duhej që të përkthehej më shumë, të botohej e të plasohej më me ngulm jashtë vendit", ka pohuar ai. Si dëshpëruese çështjen e përkthimeve të krijuesve tanë në gjuhë të huaj e shef edhe krijuesi Agron Gashi. Ai ka thënë se është më se e vërtetë se letërsia shqipe është duke iu nënshtruar një getoizimi dhe kjo, sipas tij, është duke u ndodhur krijuesve të mirëfilltë.
"Në anën tjetër, ka sidomos autorë nga Shqipëria, që janë përkthyer e që realisht nuk kanë merituar të përkthehen", ka pohuar Gashi, duke shtuar se tashmë në modë janë përkthimet të iniciuara nga vetë individët.
Ai ka thënë se për të kaluar këtë getoizim duhet një mobilizim i të gjithëve, që nga institucionet shtetërore që duhet të përkrahin promovimin e krijimtarisë sonë, duke financuar projekte dhe pjesëmarrjen në panairet e ndryshme, sidomos shtëpitë botuese kosovare, me qëllim të shkëmbimeve dhe bashkëpunimeve me ato të huaja.
