Me nobelistët e letërsisë “Ndonëse Hasan Hasani është një figurë komplekse e letërsisë, i publicistikës dhe kulturës letrare në përgjithësi, poet, prozator, kritik letrar, sajues i një vargu veprash bisedore me krijues të njohur, redaktor shumëvjeçar i revistës së çmuar “Jeta e Re” e të tjera, tani para atyreve që u intereson dija dhe kultura letrare na vjen me një vepër të veçantë “Leksikoni i nobelistëve të letërsisë” nga fillimi i dhënies së këtij çmimi deri në vitin 2010.”
Nga Prof. Dr. Xhavit Aliçkaj
Një prej krijuesve letrar që di të përzgjedhë dhe të futet në shkrime të rralla e të veçanta, është shkrimtari Hasan Hasani. Në opusin e tij krijues dhe në opusin e tij libror gjendet një botë e begatshme që është për lakmi. Sa herë që boton ndonjë vepër na befason për të mirë dhe plotëson një zbraztësi shkrimore duke u bërë edhe i dobishëm për dijen dhe kulturën letrare në përgjithësi.
Më kujtohet që moti, kur na mungonin shënimet elementare për shkrimtarët shqiptarë, që ishin në programet shkollore, e që nuk gjendeshin në librat shkollorë, Hasan Hasani e mbante rubrikën “Ju paraqesim shkrimtarët” në revistën pedagogjike “Shkëndija” që e lexonim me dashuri.
Si rezultat i atij interesimi të hershëm e mjaft specifik me një angazhim shumë serioz shkencor e kohor, e përpiloi veprën “Leksikoni i shkrimtarëve shqiptarë 1501-2000” (botimi i dytë i plotësuar) që është vepra më e plotë e këtij lloji në letrat shqipe që duhet ta ketë çdo mësimdhënës i gjuhës dhe letërsisë shqipe, në mos çdo familje intelektuale.
Ndonëse Hasan Hasani është një figurë komplekse e letërsisë, i publicistikës dhe kulturës letrare në përgjithësi, poet, prozator, kritik letrar, sajues i një vargu veprash bisedore me krijues të njohur, redaktor shumëvjeçar i revistës së çmuar “Jeta e Re” e të tjera, tani para atyreve që u intereson dija dhe kultura letrare na vjen me një vepër të veçantë “Leksikoni i nobelistëve të letërsisë” nga fillimi i dhënies së këtij çmimi deri në vitin 2010.
Duke e pasur të shtruar rrugën për përpilimin e leksikonëve të tillë, gjithnjë e kemi parasysh “Leksikonin e shkrimtarëve shqiptarë”, që për të është një përvojë e mirë, iu rrek punës dhe na e dhuroi edhe këtë leksikon me vlerë për fituesit e çmimit nobel për letërsi, duke filluar me vitin 1901 me nobelistin e parë Sylli Prydom dhe duke përfunduar me shkrimtarin Maroi Vargas Llosa,fitues i këtij çmimi në vitin 2010, me të cilin edhe përmbyllet leksikoni.
Librit i paraprijnë disa të dhëna që janë me shumë interes për lexuesin dhe për dosjen e kulturën e tij të përgjithshme, siç janë ato për jetën private e shkencore të Alfred Nobelit. Sidomos meriton të theksohet pjesa që ka të bëjë me vitet e fundit të jetës së tij dhe çështja e testamentit të lënë, ku ai lë porosi sesi të shfrytëzohet pasuria e tij.
Në mes tjerash ai kërkon që pasuria e tij të kthehet në para dhe të ruhet në banka të sigurta për të shtuar: “Kështu kryegjëja e siguruar do të përbëjë themelin,kurse kamatat nga kryegjëja do t’u ndahen çdo vit personave që në vitin pararendës kanë dhënë kontributin më të madh për mirëqenien e njerëzimit. Kamatat duhen të ndahen në pesë pjesë (shuma) të barabarta “.(f.21).
Dhe pasojnë fushat shkencore për të cilat përcaktohet për ndarje. Si për fizikë dhe kimi, fiziologji e medicinë për letërsi, për paqe dhe tregon mënyrën e të drejtën e propozimit dhe të përzgjedhjes së kandidatëve.
Për lexuesin është interesant të dijë edhe për aktin solemn të dorëzimit të çmimit nobel.
Leksikoni në fjalë ka afro 350 faqe në të cilat janë dhënë shënimet e duhura biografike dhe bibliografike për shkrimtarët nobelistë.Përkitazi me mbledhjen e shënimeve autori tregon për vështirësitë që e kanë përcjellë gjatë punës si për gjetjen e të dhënave, për veprat e shkruara në original, ato të përkthyera në gjuhën shqipe, ndonjëherë mospërputhja e titujve të përkthyer me ata original e vështirësi të tjera.
Sidoqoftë për ta përpiluar një vepër të këtillë është dashur punë, kohë dhe përpikëri, për gjithë ato të dhëna që janë përfshirë në jetën dhe veprën e shkrimtarëve.
Krijuesit të vyer , Hasan Hasanit, nuk i kanë shpëtuar as të dhënat specifike , apo ato karakteristike që e kanë përcjellë ndarjen e çmimit Nobel për letërsi, si bie fjala, ndarja e tij për dy kandidatë krijues si ai i vitit 1904 që iu dha Frederik Mistral (1830-1914) Francë dhe Hose Eizagurie (1832-1916) Spanjë. Në vitin 1917 ky çmim u është ndarë: Karl Gjellerup(1857-1919) Danimarkë dhë Henrik Pontopidan (1857-1943) Danimarkë. Në vitin 1966 u është ndarë Josef Anjon (1888-1970) Izrael-Suedi dhe Nelli Zaks (1891- 1970) Suedi. Dhe së fundi në vitin 1974 këtë çmim e morën Ejvind Johnson (1900-1976) Suedi dhe Harry Martinson (1904-1978) Suedi. Autori i leksikonit i jep edhe të dhënat për vitet që nuk është ndarë fare: viti 1914,1918,1935,1940- ’41-’42-’43 që këto të fundit ishin vitet e Luftës së Dytë Botërore.
Gjithashtu Hasan Hasani për çdo shkrimtar nobelist na jep informacione të duhura se çka është përkthyer në gjuhën shqipe. Përndryshe në këtë leksikon janë dhënë emrat,shënimet e nevojshme dhe vitet e ndarjes së çmimit Nobel për 107 shkrimtarë, që është dëshmi e një pune të gjatë, por që ia ka vlerë dhe që e ka pasuruar fondin e veprave të çmuara të kulturës sonë letrare.
