Nga Poezia Klasike Greke

KONSTANDINOS KAVAFIS



Konstandinos Kavafis lindi në Aleksandria (Egjipt)në Prill të 1863 dhe “iku” në Prill 1932, po në Aleksandria. Ish më i vogli i nëntë fëmijëve të një familje me prejardhje aristokrate, por tani të rrënuar. Ai mbetet njëri nga poetët më të mëdhenj jo vetëm të letërsisë së re greke, por edhe të poezisë tradicionale europiane.



NJE I MOSHUAR

Në një cak të kafenesë, i mënjanuar,

Përkulur mbi tavolinë rri një i moshuar,

Me një gazetë para syve, pa shoqëri.

Mes mjerimit të përçmuar që ze pleqtë

Shkon nëpër mënd se sa pak gëzoi jetën

Kur kish dhe forcë dhe fjalë dhe bukuri.

E di që u mplak, e ndjen, e prek, e sheh,

Dhe sakaq ato vite si të ishin dje i ze.

Ç’ hapësirë e vogël, ç’ hapësirë e vogël

Dhe i nënqesh besimi si e tallte në vite

Dhe si i besonte gjithnjë asaj lajthitje,

Gënjeshtares që i thosh:” Nesër, ke kohë!”

Kujton vrullet ku mbështetej , gazi i tyre,

Të paditurën e njohjes në ato vrulle

Dhe çdo çast i humbur me ironi e nget.

Nga të menduarit e shumtë dhe kujtimet,

Plaku u përhumb dhe u palos në dremitje

Mbi tavolinën e fundit të kafenësë në cep.



KOSTIS PALLAMAS



Poeti kolos grek Kostis Pallamas lindi në Patra më 1859, ish pasardhësi i një familje të madhe historike dhe u përcoll në prehjen e varrezave në shkurt të vitit 1943, nën sundimin e errët italo-gjerman. Përcjellja e tij ish më shumë se madhështore. Ajo bëri të dridhen edhe mitet e Olimpit nga fjala prekëse dhe zëri drithërues i poetit Angjellos Siqelianos, bashkuar ky zë me tingullin e këmbanave. Fjala e poetit nuk humbi as në horizontin më të largët dhe as në pafundësinë qiellore: “Jehoni burie! Këmbana gjëmoni! Trondisni botën!” Anë e mbanë Greqisë gjëmuan himnet e penës palamase “Himni i Greqisë” dhe “Himni i lirisë” duke siguruar poetin se ringjallja e re e atdheut të tij të dashur, po afrohej.

Pasardhësit e tij nënshkruan se hiqnin dorë nga trashëgimia letrare e poetit Atëhere vetë shteti grek,vitin 1959, njëqind vjetorin e lindjes së tij, e quajti viti Pallama dhe iu botua vepra e plotë, një pasuri kolosale kulturore, e cila i ngriti Greqisë një Olimp shpirtëror.



NJE UDHETIM

Më shtërngon derti si lak në grykë

Dhe në zemër më kafshon si gjarpër

Një udhë dua të çuditshme, të largët,

Një udhëtim pa fund, të mugët.

Nuk dua hapin dalengadalë të ngas,

Nuk dua asgjëkundi të ndal dhe kurrë

Shpirt të mos gjej e botë për rrëmujë

Botë të verbër, të shurdhët më pas.

Të ndjej rreth meje sheshe të vetmuar,

Shtëpi të mbyllura, oxhaqe mbuluar hi

Lart mos ndritë as dhe një yll, as kaltësi

Dhe poshtë mos ndritë asnjë grua.

E, në u gjença në një të tillë udhëtim

Shkretëtirës pafund në vend të panjohur,

Nuk do kem më tepër tmerr e të lodhur,

Se sa prej teje të humbas, Dashuri !



LORENXOS MAVILIS



Lindi në Itakë më 1860. Ai nuk njihet vetëm si poet i sonetave brilante, por dhe si përkthyes në greqisht të eposit indian, i “Eneidës” së Virgjilit, i Gëtes, i Shilerit, i Bajronit e tj. Jeta e tij ish në lëvizje të përherëshme nëpër vise të ndryshme të Greqisë si në Korfuz, Kretë, Maqedhoni dhe së fundi si oficer i forcave vullnetare garibaldine në Ipiro për çlirimin e kësaj treve prej sundimit turk. Po këtu bie heroikisht nga një predhë armike më 1912. Për aktin e poetit luftëtar K. Pallamas shkruan: “Kur e pashë për herë të fundit, i kujtova shënjën e ndritur që i dha ngjyrën e kuqe predhës së hasmit.”



UJI

Zbret uji curilë

prej shkëmbit sipër,

lëshon tingullin e kristalit

dhe tek ngadalë rrjedh

loti del

si radhët mbi pllakën e varrit.



ULLIRI

(sonet)

Trungut tënd folezë i ndërtoi bleta

Ulli i vjetër, që mpakesh në dremitje,

Të përkul akoma poshtë pak jeshile

Si të dojë të të përcjellë nga jeta.

Dhe çdo zog në dehje krejt harlisur

Të ulet duke pirë magji gjirit tënd

Në degën që tani nuk ka më krënd,

Në degën nga stinët krejt braktisur.

Sa fort do të të ëmbëlsojnë në vdekje

Bukuritë e fundit që syve të treten

Që të shpien e të sjellin në ato kohra.

Ato nure që të shtohen ty përbrenda

Eh, sikur të mundnin kështu u kish ënda

Dhe të tjerëve të shpirtit tënd simotra.



IOANIS POLEMIS



Poet i zërit të ulët, që preferoi melodinë e grillit, të bilbilit e të nostalgjisë. Nuk e mundoi shpirtin me mendime të zymta, por gjeti dhe nxori ngjyrat e bukura dhe nga çastet më të errta. U lind në Athinë më 1862 dhe po në Athinë vdiq më 1924. Nuk ish i lindur për sakrifica, por për një jetë romantike, të cilën e shprehu në poezinë e tij të ëmbël.





KATERVARGJESHE

Nuk e dua të jetë nur që magjeps

Ajo që fati të më japë po rend,

Më pëlqen bukuria e saj kur flet,

Dhe bukuria e saj që më tremb.



MUZIKA

Nga goja e shënjtorëve ajo vjedhur,

Në tokë qiellin sjell për ta kujtuar,

Ngjet për një çast det shkumbëhedhur,

Për një çast dallgë përmi rërë shuar.

Dallgë atje guximshëm hapen, përzihen,

Rrathë dhe gjëmba, plot zogj dhe egërsi,

Dhe me zemër udhëtoj unë n’ ato dridhje

Dhe nga veriu prapë hapem mbi veri.

Aq vende të reja ndesh në sytë e saj

Nëpër ëndra të vjetra të shpie përsëri,

Dashuri të shpërndara mbledh ndërkaq,,

Gaz e trishte, dhimbje e puthje gjithsesi.

Nga goja e shënjtorëve ajo rrëmbehet

Bukuri të reja bukurisë t’i shtojë,

Prandaj në gojë duhet të të mbetet,

Prandaj në gojë duhet të të rrojë. 

Ziko Kapurani