Kultura shqiptare promovohet shumë pak në botë në formën institucionale, për shkak të mungesës së një marketingu kulturor, ndërsa njerëzit e kulturës mendojnë se forma më e mirë e promovimit të kulturës mbetet ajo individuale.
Bruna Merko
Sa dhe si promovohet kultura shqiptarë në botë, tashmë jemi të vetëdijshëm të gjithë, përveçse ndonjë shkrimtari apo artist të arteve pamore dhe skenike, shumë gjëra lënë për të dëshiruar. Sa punohet në këtë drejtim nga institucionet shtetërore, qoftë në Kosovë apo Shqipëri, e tregon kalvari i artistëve për të marrë një vizë. Ende arti dhe kultura shqiptare vuan nga mungesa e pjesëmarrjes dinjitoze në aktivitetet ndërkombëtare. Specialist dhe kritikë të mirëfilltë të artit e gjejnë shkakun te dobësia e politikave të marketingu kulturor jashtë kufijve shqiptarë, të paafta për të “eksportuar” më të mirën nga kultura shqiptare.
Kadare, promovues i kulturës shqiptare
Shumë artistë dhe njerëz të njohur të kulturës shqiptare bien dakord kur bëhet fjala për mungesën e një strategjie të përbashkët andej dhe këndej kufirit, për të promovuar sa më shumë kulturën tonë. Nga ana tjetër, ata bashkohen njëzëri se, nëse është dikush që ka promovuar dhe ka bërë që zëri i shqiptarëve të dëgjohen anë e mbanë botës ai është padyshim shkrimtari ynë i madh, Ismail Kadare.
Shkrimtari dhe poeti i mirënjohur Visar Zhiti, librat e të cili janë përkthyer në disa gjuhë të botës, në një prononcim për gazetën tonë shprehet se bëhet pak në këtë aspekt, por zëri i Kadaresë është shumë i fuqishëm se shumë institucione së bashku. “Kadare është emblemë e kulturës shqiptare. Ai e ka bërë shumë të njohur Shqipërinë dhe shqiptarët në letërsinë e vetë. I ka dhënë shumë edhe koha, vendi, populli, që vërtet i është borxhli një figure të tillë, por ne do të kemi ambicien e mirë që në forma të tjera të zbulojmë dhe të besojmë se kemi vlera”, tha Visar Zhiti, duke shtuar se Kadare është ylli i ndritshëm i një qielli që ndriçon botën.
Për piktoren Majlinda Kelmendi, disa herë pjesëmarrëse në ekspozita ndërkombëtare, mendon se kemi artistë që na përfaqësojnë me dinjitet në skenat botërore. “Duke qene se jemi të informuar për rrjedhat e artit pasi është profesioni që vetë ne me dëshirë e kemi zgjedhur e duam,e zhvillojmë dhe përpiqemi të ndjekim kohën, të cilën jetojmë. Mendoj se ne jemi ne kontakt me të renë dhe ngjarjet artistike në galeri dhe muzeut e artit në botë. Ballafaqimi në ekspozita kolektive dhe personale në vende të ndryshme me krijimet tona, çmimet e marra, ftesat e ndryshme për vepra dhe artistë shqiptarë na bën të mendojmë dhe konstatojmë që ne kemi artistë cilësor, të cilët me veprat e tyre na përfaqësojnë me dinjitet në bot’, tha piktorja Kelmendi.
Promovimi individual më i suksesshëm se ai institucional
Ky konstatim vjen nga aktorja jonë e njohur, Florie Bajoku, e cila pati edhe vetë një sukses të madh këtë vit që po lëmë pas, duke interpretuar shqip në skenat më të njohura evropiane me shfaqjen ““Barka e Noes”. “Kultura shqiptare promovohet shumë pak në botë në formën institucionale. Mirëpo, formë tjetër e promovimit të kulturës shqiptare është edhe forma individuale dhe si e tille nuk është aspak e lehtë sidomos kur jeton në Kosovë, por gjithsesi varet edhe nga zhanri artistik, kolektiv apo individual. Mendoj qe promovimi individual i kulturës shqiptare jashtë është jashtëzakonisht i suksesshëm dhe promovues për ngritjen dhe përmirësimin e imazhit te shqiptareve.
Fatmirësisht ka shumë personalitete të pakontestueshme shqiptare që janë yje në Evropë e më gjerë dhe që janë pjesë e institucioneve dhe instancave më të larta artistike evropiane dhe botërore”, thotë aktorja Bajoku, duke sjellë shembuj Ismail Kadaren dhe spranon Inva Mula, divën e muzikës operistike. Ndërsa regjisori Selam Hajrizi mendon se ka shumë emra që individualisht kanë bërë shumë për promovimin e kulturës sonë. “Kemi shumë talente të rinj, por Ismail Kadareja është i vetmi ambasador shkrimtar me famë botërore, i cili ka arritur që të na frymëzojë ne dhe të na mburrë e të na përfaqësojë si popull. Por ka tjetër edhe të tjera personalitete siç ishte presidenti Rugova, Sali Berisha po ashtu, që ndërkombëtarizon gjithmonë çështjen e Kosovës. Apo drejtori i Baletit Angjelin Preljocaj, që në gjithë botën është shumë i respektuar”, tha regjisori Hajrizi.
