Akademik Prof.dr.Jahja Kokaj
Klasa e jonë politike, sidomos e niveleve të larta, deklaron që Kosova është sovrane me kufijt e sajë të kontrolluar, thuajse e harrojnë urën e Mitrovicës dhe faktin që në pjesën veriore sundojnë serbët në aspektin ligjor, ekonomik dhe jetësor në përgjithësi.
Përkundër nevojës urgjente të zgjidhjes së këtij problemi, sidomos nën presionin e BE-së, përkundër formave të ndryshme të zgjidhjes që sot i numërojnë, mund të themi që janë vetëm dy mënyra të zgjidhjes së tij.
a) Evolutive dhe
b) Rapide apo revolucionare
Procesi evolutiv ka një vazhdimësi të gjatë dhe duhet të fillojë që në kohën e luftës në Kosovë. Në këtë aspekt duhet të konstatohet që përkundër kontributit heroik të UÇK-së, egzodusit të qindra e mijrëa viktimave, Serbia u largua nga Kosova jo pse ne e fituam luftën. Kapitullimin me kushtet e tij, nën Çadra të Kumanovës, e nënshkruan serbët me palën - NATO, e jo me ne. Ato kushte i përcaktoi NATO dhe se kthimin e serbëve në Kosovën Veriore, pas dëbimit të tyre e lejoi NATO. Këtë e komenton Gjenerali Vesli Clark, i cili me keqardhje shpalon konspiracionin që lejimi i kthimit të serbëve në veri të Kosovës ishte rezultat i mos unitetit të NATO-s dhe vendosjes së trupave franceze, e jo të themi amerikane. Me lejen e NATO-s para, u kthyen serbët.
Nga NATO apo shtetet që formojnë atë, më vonë derivohen këshilla, grupe apo individ kompetent, në nivel europian të cilët duhet të bisedojnë me Serbinë për kushtet dhe nivelin e pavarësisë apo sovranitetit që duhet ta ketë Kosova. Ata formalisht diskutuan edhe me palën e dytë-Kosovën, por kjo e fundit nuk kishte alternativëpos atë që ata ofronin. Të gjithë e dimë që zgjidhjet e Ahtisarit për shqiptarët dhe Kosovën janë shumë të dhimbshme, të cilat tejkalojnë shumë vija të kuqe definuese të integritetit të mirëfilltë të një kombi apo shteti.
BE-ja, e cila na imponoi zgjidhjen e Ahtisarit, nuk ishte konsekuente ta implementonte edhe në Kosovën Veriore. Çdo logjik thotë që BE-ja duhej ta implementonte këtë zgjidhje, meqë kishte NATO-n dhe mekanizmat e nevojshëm ushtarak dhe politik në Kosovë. Por, këtë nuk deshi ta bënte!?
Në frymën e bekimit të BE-së përkatësisht NATO-s, me ardhjen e trupave franceze në veri, respektivisht me kthimin e serbëve në veri dhe me qëndrimin tolerues të mos implementimit të menjëhershëm të planit të Ahtisarit, duhet ta shohim edhe sot zgjidhjen definitive të çështjes së Kosovës Veriore. E jo në deklaratat boshe të Presidentes dhe udhëheqësve të tjerë të lartë.
Kamuflazhi politik kërkon procedura demonstruese vizuale për qëllime psikologjike, për demonstrime procedurale dhe kuazi diplomatike. Kështu duhet të kuptohen takimet e presidentëve të Kosovës dhe Serbisë në Gjermani dhe takimet tjera të ngjashme para dhe pas tij. Pra, këto takime bëhen siç thuhet për konsumime të brendshme apo të jashtme, por nuk duhet të kemi iluzione që do të ndodhin mrekullira për një sovranitet të plot siç thotë Presidentja e Kosovës dhe të tjerët pas takimit të fundit në nivele më të larta.
Strategjitë politike apo diplomatike të mundshme të Kosovës në kuadër të zgjidhjes evolutive
Ndonëse sipas procesit evolutiv, i cili është në rrjedhje, epilogu është i definuar nga faktorët e jashtëm të përmendur, duhet të dihet që politika dhe diplomacia ka karakter holografik, shumë dimensional dhe me parametra të mundshëm kohore dhe hapësinore me të cilët mund të konceptohet një strategji e mençur.
Në kuadër të faktorit hapësinor, konsideroj që pala kosovare në të gjitha bisedat për Mitrovicën apo Kosovën Veriore duhet domosdoshmërisht ta fut edhe problemin e Kosovës Lindore. Të thuhet në mënyrë eksplicite që nëse dëshirohet të ketë zgjidhje apo qetësi në veri të Kosovës, e njëjta gjë vlen edhe për Kosovën Lindore. Turbulencat e çfarëdo forme që nuk lejojnë futjen e veriut të Kosovës nën sistemin kushtetues të Kosovës, nënkupton turbulencë analoge apo simetrike në Kosovën Lindore.
Së fundi, ne e kemi obligim kombëtar të përkujdesemi për vëllezërit tonë që janë shumicë absolute në trojet e veta, të cilët pa të drejtë janë nën kufijtë e Serbisë. Ata janë të diskriminuar, dhe ata u nënshtrohen presione policore serbe. Presione të ngjashme nuk ndodhin në Kosovën Veriore. A nuk është e logjikshme që kështu ti thuhet BE-së dhe ndërkombëtare apo edhe vetë palës serbe gjatë bisedimeve? Mendoj që është jo vetëm e logjikshme, por është edhe obligim kombëtar i bazuar në parimet liridashëse dhe demokratike.
Faktori tjetër strategjik është ai kohor. Shihet qartë që Serbisë i ngutet për zgjidhjen e problemit të Kosovës Veriore. Për shkak të gjendjes ekonomike dhe planeve zhvillimore që ka, për të akceleruar procesin futjes në BE dhe marrjen e fondeve. Për të njëjtin shkak edhe BE-së po i ngutet zgjidhja e problemit në fjalë.
Ndërkaq, në fatkeqësisht nuk kemi ndonjë plan zhvillimore afatgjatë për gjenerimin e kapaciteteve ekonomike zhvillimore që nënkupton zhvillimin e Kosovës. Është shumë e qartë që kohësisht jemi shumë larg inkuadrimit të plotë në BE. Kurse edhe për procesin e liberalizimit të vizave dy nga detyrat kryesore "shtëpiake", siç është problemi me serbë në brendësi dhe kufi dhe korrupsioni nuk duken të zgjidhshme për kohët që do të vijnë. Për këtë të fundit nuk ka vullnet të njëmendët. Ndaj vetëm do të vazhdohet të flitet sikur se edhe vite më parë.
Pra, pa dinamikë të mirëfilltë zhvillimore dhe pa shpresë të afrimit urgjent kah Europa, ne nuk na ngutet aq shumë për tu pajtuar me kushtet serbe në bisedat vijuese.
Nga këtu del strategjia e mençur që nënkupton që në biseda të Kryeministrave apo në nivel e tjera, kurrsesi mos të lëshohet pe duke sakrifikuar interesat kombëtare edhe pse po insistohet dhe do të insistohet nga të gjitha anët.
Në fund duhet të përmendi procesin b) Rapid apo revolucionar të cilin e indikova që në fillim.
Në kuadër të proceseve evolutive të elaboruara më lart duhet të ekstrapolojmë një përfundim shumë të pa dëshiruar si zgjidhje definitive të Kosovës Veriore.
Mundësi tjetër e zgjidhjes e asaj pjese të tokës arbënore është ajo që e bënë gjenerata, atë që e bën djelmoshat e gjeneratës së UÇK-së.
Sot me të madhe flitet për vetëvendosjen, me të madhe flitet për bashkimin kombëtar. Konsideroj që të gjitha këto deklarata pompoze nuk janë të dobishme nëse nuk artikulohen në mënyrë konkrete për lirimin e Kosovës veriore dhe Lindore. Pasuria revolucionare gjenetike dhe ajo që kemi aktualisht: vetëdija e lart kombëtare në Ballkan dhe në diasporë, mendoj që është bazë për një alternativë serioze për të cilën duhet të mendohet.
Kur dolën në dukje çunat e varfër të UÇK-së, dukej e çuditshme dhe e pa realizueshme doktrina e tyre, ndoshta do të del një gjeneratë e re që din të artikulojë dhe realizojë mundësi të reja.
Jahja Kokaj lindi në vitin 1948 në Gjakovë, është fizikan shqiptar. Është i biri i Osman Kokës i cili u shpërngul nga Tirana në Gjakovë, gjatë luftës së dytë botërore. Studioi fizikën në Fakultetin e Shkencave të Natyrës në Universitetin e Prishtinës. Lëmitë e spektroskopisë dhe optikës lazerike i studioi në Institutin e Fizikës, në Universitetin e Zagrebit, Kroaci. Studimet e doktoraturës i vazhdoi në Zagreb dhe Moskë. Mbrojti tezën e doktoraturës në lëminë e holografisë lazerike para komisionit me përbërje: Prof. Moser, Prof. Bacevanxhiev dhe prof. Janiçijeviç në Prishtinë në vitin 1980.
Studimet e pas doktoraturës i vijoi tek Universiteti Carnegie Mellon, në Pitsburg, ShBA. Gjatë kësaj kohe ishte i kyçur në projektin e hulumtimeve optike të modelit të tuneleve të rrymimeve të furishme, që e financonte NASA. U kthye në Prishtinë dhe themeloi laboratorin e holografisë në Universitetin e Prishtinës, një nga laboratorët më të avancuara të këtij lloji në Jugosllavinë e atëhershme. Në këtë laborator janë realizuar hulumtime shkencore dhe doktortaura në nivel ndërkombetar.
Joana Demakopolo, magjistër i shkencave të fizikes nga Selaniku, duke dëgjuar për këte laborator në konferenca ndërkombetare, shkoi në Prishtine për ta punuar disertacionin nën udhëheqjen e prof. Kokës. Me këtë punë u publikuan në revista ndërkombëtare 3 punime shkencore.
Pasi u përjashtua nga universiteti si shumë kuadro të tjerë shqiptare, Dr.Koka vazhdoi punën në Pittsburgh, në Universitetin Carnegie Mellon si hulumtues, e pastaj si profesor i Optikës lazerike.
Në të njejtën kohë ka punuar në Projektin LITTON dhe hulumtime të inicuara nga Departamenti Shtetëror i shteteve të bashkuara, që kishin për qëllim zbulimin e metodave të reja të kompjutimit optik për identifikimin dhe njohjen e objekteve ushtarake në Tokë dhe qiell. Pas çlirimit të Kuvajtit nga Iraku, u emërua si drejtor i studimeve posdiplomike të një universiteti amerikan në Kuvajt ku akoma punon.
Prof. Kokaj ka publikuar më se 80 punime shkencore në revista eminente ndërkombtare. Është recensent i shumë revistave shkencore ndërkombëtare si Phys. Rev. Letters, Optik, Applied Optics, Optics Letters, Optics and Lasers in Engineering etj. Ka botuar librin e parë në gjuhën shqipe për lazerët, me titull “Laseret”, në Universitetin e Prishtinës dhe më vonë vazhdimin e ketij libri në nivel me të avancuar me titull "Fizika e Lasereve" e botoi në Universitetin e Tiranës. Ky ishte libri i parë për lazerët i botuar në Shqipëri.
Ka kontribuar në mënyrë materiale për universitetin e Tiranës dhe Universitetin e Prishtinës. Në vitet 1993 dhe 1996 ka sjellë pajisje, lazerë e detektorë modernë për disa ushtrime nga lëmia e fizikës moderne.
Gjate kohës së qëndrimit në diasporë prof. Kokaj ka mbajtur falas ligjërata dhe seminare në Universitetin e Tiranës dhe Prishtinës.
Gjatë kësaj periudhe 20 vjeçare, ka kontribuar në ngritjen e ekspertëve shqiptarë në nivel ndërkombetar në lëminë e tij shkencore. Në Fakultetin Elektroteknik, në Prishtinë, ka qenë mentor gjatë punës së doktoranturës së Dr. Nebi Cakës dhe Dr. Rexhep Hasanit. I pari ka mbrojtur doktoraturën para prof. Kokës Dr. Qerim Kamberi, ka kryer punën eksperimentale të doktoraturës në laboratorin holografik nën udheheqjen e Dr.Kokës Mr. Lirije Galani ka punuar pjesën eksperimentale në këte laborator nën udhëheqjen e tij, si dhe shumë të tjerë
Familja
Duke vijuar traditën patriotike familjare, axha i tijë Col Koka, vdiq në luftë kundër serbëve në vitin 1945, babai Osman Koka vuajti shumë vite në burgjet serbo-sllave (Nish, Goli Otok etj), për çështje politike, nipi Uran Koka u plagos ne UÇK, Jahja në vitin 1999 nga Orlando, SHBA ku ishte me aktivitete shkencore, posa dëgjoi kushtrimin e Jakup Krasniqit në TV, niset me aeroplanin e parë dhe arrin ne Tiranë ku jep kushtrimin në RTSH për luftë kundër pushtuesit serb, para se ai vetë t'i dorëzohët Jakup Krasniqit dhe shtabit të luftës, të cilët i japin detyra të caktuara të cilat i kreu me sukses.
Pas luftës ka botuar afër 100 artikuj publicistik, në gazetat e përditshme në Kosovë, Shqipëri dhe Herald Tribune, si dhe në amëzat e internetit, posaçërisht në Forumin Shkencor Gjithëshqiptar Alb-Shkenca. Këto artikuj kanë të bëjnë me strategjitë politike për arritjen e lirisë dhe pavarësisë së vërtetë të Kosovës.
Ka marr pjesë në shkrimin e disa memorandumeve të Forumit të institutit Alb-Shkenca, për pavarsinë e Kosovës. Ka botuar librin me titull "Kosova në pragun e agimit të lirisë apo në majen e turbulencave shekullore.
Në Institutin gjithshqipëtar Alb-Shkenca i cili numëron afër 2000 doktorë shkence, nga vende të ndryshme të botës dhe trojet shqiptare, Dr. Koka është shumë aktiv. Ishte Drejtor këtij instituti për Kosovë. Aktualisht është drejtor i zyrës për koordinimin e aktivitetit në Kosovë, Shqipëri dhe Maqedoni.
Prof. Jahja Kokaj ishte kryetar i Komitetit të Tubimit shkencor ndërkombetare i IASH i cili me 8 Konferenca shkencore u mbajt në Prishtine në gusht te vitit 2007. Tani është kryetar i konferencës së parë gjithëshqiptare që mbahet ne Prishtinë për ndotjen e ambientit dhe problemeve energjetike.
Me iniciativën dhe investimet e tij private ka nisur ndërtimin e një observatori astronomik në majen më të lartë të Çabratit.Do të jetë ky observatori apo muzeu i parë shkencor në Kosovë.
Mirënjohjet
Studime shkencore nga Fondi i FULTBRIGHT-it- Profesor vizitues në Universitetin Carnegie -Mellon në Pittsbungh, SHBA
Studime shkencore nga Fondi i IREX-it- Pjesëmarrës i Projektit të NASA-s, Pittsburgh
Studime Shkencore- ne MGU- Institutin Lomonosov , Moskë, BRSS
Referenca
^ Tre kandidatë të tjerë nga Gjakova: Mehdije Dushi, Burim Kamishi dhe Ardian Gojani, poashtu i ka ndihmuar apo udhëhequr në punën e tyre shkencore. Profesoreshën e mirënjohur të Gjakovës Mehdije Dushi, profesoreshë e Gjimnazit "H Dushi" dhe profesoreshë e Fakultetit Teknologjik në Mitrovice e ka udhëheq në punën e doktoraturës, Burim Kamishin, arsimtar i Fakultetit të SHN në Prishtinë e ka udhëheq në punen e tij shkencore, kurse Dr. Ardian Gojanin e ka udheheqe duke ia siguruar vendin në Senday të Japonisë dhe duke e lidhur me mentorin prof. Takajamen, ekspert me të njohur botëror për hulumtimin e valëve shock me tufë laserike. Dr. Gojani tani është ekspert botror i kësj lëmije.
^ [Gjakova me observatoriumin dhe planetariumin e parë në rajon! Me 16.09.2009 në Gjakove, me saktesisht ne kodren e Çabratit eshte vene gurthemeli per ndertimin e nje objekti shkencor ku do te vendoset observatoriumi dhe planetariumi i parë në rajon. Iniciativa eshte ndermarre nga Prof.Dr Jahja Kokaj, ligjerues shumevjeqar ne Universitetin e Prishtines dhe ne shume Universitete te tjera boterore, i cili aktualisht punon ne Kuvajt, dhe i tere objekti do te ndertohet nga buxheti i tij vetjak. Objekti do te kete nje kupole levizese dhe teleskop te fuqise tejet te madhe qe do te mundesojne studimin e trupave qiellor, gjithnje ne interes te shkences ka thene Kokaj duke shtuar se " Ky muze shkencor ne te ardhmen do te jete ne sherbim te nxenesve dhe studenteve nga Kosova dhe Shqiperia dhe nga te gjitha trojet shqiptare. Sigurisht se ate do ta shfrytezojne edhe shkencetaret nga te dy anet e kufirit dhe per kete ka filluar interesimi qe tani" ka spjeguar Profesor Kokaj.Do theksuar se ky objekt, ku jane te vendosura edhe planetariumi edhe observatoriumi, eshte i pari mes shteteve siq jane : Shqiperia, Maqedonia, Serbia, Bullgaria, Kroacia, Mali i Zi etj.
