A po i kanoset rreziku prezencës historike të krishterë në vendet arabe, është pyetja e cila shtrohet viteve të fundit, në veçanti pas asaj që po quhet “Pranvera arabe”?
Kjo pyetja nuk është prezent vetëm në media, por edhe në debate shkencore. Kjo situatë e kishte detyruar kryeministrin irakian Al-maliki, kohë më parë të deklarojë: “Lindja nuk duhet të mbetet pa të krishterë, ashtu siç nuk duhet të mbete Perëndimi pa myslimanë”. Këtë deklaratë ai e kishte thënë në vitin 2010, me rastin e djegies së kishës, zonja Shpëtimtare në Bagdad, kur mbi 12.000 krishterë u shpërngulen në Kurdestan, kurse mija të tjerë ua mësynë vendeve perëndimore.
Ashtu siç pohon analisti egjiptian, Emil Emin, se kjo çështje është e kurdisur dhe dikush po kujdeset për arsye se “fati i të krishterëve është i lidhur ngushtë me sigurinë kombëtare arabe në një anë dhe paraqet sfidë të bashkëjetesës civilizuese islamo-krishtere gjatë katërmbëdhjetë shekujve në anën tjetër”. Kjo me siguri duhet të jetë edhe sfida më e rëndësishme në rrugëtimin e civilizues të arabëve dhe myslimanëve bashkërisht.
Nga ana tjetër, ekzistojnë mbi 120 burime shkencore të dorës parë, të cilat pasqyrojnë rolin e rëndësishëm të krishterëve arabë, në veçantë të atyre asirianë, që patën në përkthimin e shkencave greke në gjuhën arabe. Burimet historike numërojnë mbi 215 mjekë, 63 transmetues, 40 filozofë, 15 astronomë, 10 matematikanë, 7 astrologë, 5 kimistë, 4 farmacistë etj.
Studiuesi dhe lexuesi i vëmendshëm në aspektin historik, mund të kuptojë për respektin dhe nderimin e madh që të krishterët dhe hebrenjtë gëzuan në lindjen e shtetit islam. Orientalisti Volmozin pohon se “shkrimi arab në fillim u përhap në mesin e të krishterëve, në veçanti në mesin e murgjve në Hira dhe Enbar”. Librat e historisë arabe të asaj periudhe flasin me krenari për ministra të krishterë apo hebrenj, të cilët ishin të angazhuar në postet më të rëndësishme ministrore, siç ishte Ministria e Financave.
Vlen të përmendet me këtë rast se zhvillimet e fundit që kanë ndodhur në shumë vende arabe, në veçanti në Irak pas invadimit amerikan më 2003, në Egjipt pas revolucionit të 25 janarit të vitit 2011, pastaj ajo çka po ndodh në Siri, me dallimet e mëdha në kushtet, rrethanat dhe mekanizmat, të gjitha këto kanë ngjallur shqetësime te një numër i konsiderueshëm i qytetarëve pa dallim besimi për të ardhmen e të krishterëve në këto vende, ku të krishterët janë të koncentruar më së tepërmi dhe paraqesin një përqindje konsiderueshme.
Sipas raportit të Organizatës Ndërkombëtare për Emigracion, të datës 1 mars 2012, lidhur me koptët e Egjiptit thuhet se ka një shtim të emigracionit për shkaqe “të represionit fetar nga ana popullatës si dhe organeve shtetërore, pasigurisë, papunësisë si dhe vështirësisë së jetës në përgjithësi”.
Të njëjtat rregulla vlenin edhe për të krishterët e Irakut. Aty flitet për shtimin e emigracionit të popullatës në drejtim të vendeve fqinjë, për shkak të pasigurisë qoftë edhe në pjesën veriore të Irakut, i cili në raportet e mëhershme konsiderohej vend i sigurt.
Në këto rrethana hartuesi i Raportit pyet se a do të ketë të ardhme për të krishterët e Lindjes së Mesme? A do të kenë mundësi që ata të mbijetojnë në shekullin e njëzet e një?
Lidhur me këtë kemi përgjigje të ndryshme, varësisht nga qëndrimi i secilit prej tyre. Po përmendim mendimet e disa prej tyre:
Prof. Pol Salim, drejtor i Qendrës Kargigji në Bejrut, i cili në një artikull të botuar më gazetën “Los Angelos Time” të datës 6 janar 2010 shkruan: “ Numri i krishterëve të mbetur sot në Lindjen e Mesme, është 10 deri në 12 milionë, të cilët nuk paraqesin më shumë se 5% të popullatës së rajonit, në krahasim me 20% që ishte në fillim të shekullit njëzet”. Pastaj shton: “Edhe pse të krishterët kanë luajtur role të rëndësishme në lëvizjet kulturore, kombëtare, majtiste dhe në ato kundër kolonializmit në dekadat e kaluara, mirëpo ata u përjashtuan në vitet e fundit me rastin e paraqitjes së islamit politik, ata vuajtën që nga viti 2001 nën peshën konfrontimit mes islamit ekstremist dhe Perëndimit të krishterë”.
Modelin tjetër të ballafaqimit kemi akademikun libanez, që jeton në SHBA, Fuad Axhemi, i cili në një shkrim të botuar në të përjavshmen amerikane “Njuzvik” shkruan duke pyetur se “a do të kenë koptët ardhmëri në Egjipt dhe në botën arabe dhe kush do t’i mbrojë ata nga ekstremizmi islamik “?! Për të përfunduar se “krishterimi po zhvillon betejën në tokën, e cila ishte djepi i saj”.
