Kryengritja për “Vorioepirin”, pse Venizellos dërgoi ushtrinë
Më 26 tetor 1914 qeveria greke shpjegoi se qëllimi i dërgimit të ushtrisë në jug të Shqipërisë, ishte “sigurimi i rendit”. Më 27 tetor të këtij viti, në fjalimin e tij para parlamentit grek, Venizellos mbrojti karakterin e pushtimit grek. Pas fjalës së Venizellosit, Zografi po nga Athina shpalli shpërndarjen e qeverisë së tij dhe “forcave të armatosura vorio – epirote”. Ndërkohë që Zografos u emërua ministër i Jashtëm në qeverinë e re greke të drejtuar nga Gunaris
Versioni shqiptar i gazetës “Koha”, që drejtohej nga atdhetari Mihal Grameno.
Kjo gazetë, në numrin e saj të datës 17 prill 1914, ndër të tjera shkruan, në kryeartikullin “Gjakpirësit, katilët dhe vandalët”:
“Vetëm një komb barbar, i cili jeton për turp në shekullin e 20-të në Evropë, mund t`i tregojë botës së qytetëruar barbarizmin e tij të pashembullt dhe të veprojë vandalizmat që ngjanë në Korçë dhe ngjasin në Shqipëri të jugës! Dhe ky komb s`mund të jetë veçse kombi grek. Një komb, i cili është gatuar nga llojish lëngërash, nuk mund të kuptojë ç`domethënë turp dhe njerëzim, se ay është bërë për gjakpirësi, për katillëqe dhe për vandalizma! Kurrë nuk besojmë të gjendet njeri i cili të shkruajë historinë e ngjarjeve të fundit në Korçë e të tregojë hollësisht shkaktarët e kësaj lëvizje, me qenë se shkaktare e vërtetë e kësaj lëvizje është qeveria greke, e cila deshte që t`i përvëlonte e t`i shuante vendet e Toskërisë nga faqe e dheut.
Dhe programin e saj e tregoi fort bukur se ka afër një mot që kur konferenca e Londrës, vendosi kufijt e Shqipërisë, por qeveria greke vendosi të shpërndajë armë….Gjithë lufta që u bë në Korçë ishte organizuar nga Greqia me oficerë dhe ushtarë grekë. Duke shpresuar në ndihmë të shqiptarëve, pandehnin që të mbushnin qëllimin e poshtër dhe barbar e të rrëzojë themelimin e Shqipërisë…. Me të vërtetë ushtria shqiptare dhe vetëdashësit shqiptarë nga të gjitha anët vrapuan në Korçë dhe kështu i dhanë dërmën ushtrisë greke duke e përzënë, pas kaq luftërash të rrepta nga gjith anët e Korçës dhe rreth saj.Le të kuptojnë pra barbarët që kurrë shqiptarët nuk do gënjehen paskëtaj nga lajkat e tyre e të vriten vëlla me vëlla se gjaku i shqiptarit është shumë më i vyer dhe nuk derdhet për qejf të grekëve. Po ato do të qajnë vetëm ata të pakët shqiptarë që u bënë veglat e tyre dhe u bënë shkak të vriten kaq njerëz të pafajshëm dhe të sjellin kaq prishje se e vërteta doli në dritë që katilët, gjakpirësit dhe vandalët, nuk ishin veçse grekër të dërguar nga qeveria greke….
Artikulli i datës 17 prill 1914 i gazetës “Koha”
“Pesë ditë kryengritje, gjakderdhje të barbarta edhe zjarr i shumë shtëpive nga grekët në qytetin tonë Korçë!”
“Kur e gjithë bota flinte gjumën e qetë nër shtratet e tyre, kur gjith qytetarët dhe katundarët rronin në qetësi dhe liri të plotë , që prej një muaji qeveria greke me kohë kishte mbjellë farën e grindjes duke formuar një klikë nga pesë a gjashtë tradhëtorë të vendit, për të prishur qetësinë e tërë gjendjes. Andartët grekë nisnë dyfeknë e parë të enjtën më të gdhirë, më 2 prill në orën 3, me xhandarmërinë vetdashëse, që ruante anën e qytetit nga shtëpit e Heqim Polenës dhe çezmat e arave.
“Kur e gjithë bota flinte gjumën e qetë nër shtratet e tyre, kur gjith qytetarët dhe katundarët rronin në qetësi dhe liri të plotë , që prej një muaji qeveria greke me kohë kishte mbjellë farën e grindjes duke formuar një klikë nga pesë a gjashtë tradhëtorë të vendit, për të prishur qetësinë e tërë gjendjes. Andartët grekë nisnë dyfeknë e parë të enjtën më të gdhirë, më 2 prill në orën 3, me xhandarmërinë vetdashëse, që ruante anën e qytetit nga shtëpit e Heqim Polenës dhe çezmat e arave.
Kërcëllimi i pushkave zgjoj edhe ngriti nga gjumi tërë gjendjen me tmerr dhe frikë se s`dinin ç`ngjet dhe ç`bëhet…Mjerisht ushtimi i pushkave shtohej në tërë anët e qytetit dhe më tepër u shtua kur oficerët grekë, me ushtrinë e tyre, hynë në qytet dhe zunë mitropolinë ku urdhëruan të bien këmbanat për shenjë gëzimi, dometënë që prokllamuan autonominë e Korçës….Zjarrn e parë e nisnë duke djegur shtëpinë e z.Koliç Cekani, kundër të ndjerit Papa Llambro me të vëllanë, të cilët u masakruan nga duar oficerash gjiritllinj dhe andartësh. Të enjten mbrëma prapë ushëtim e pushkave vazhdonte po mjerisht..E nesërmja dhe ditët e tjera, gjer të hënën në mëngjez, vazhduan në këtë mënyrë, gjith me vrasje, djegie dhe keqbërje që s`përshkruhen dot….”
Letra që banorët e Korçës i dërguan Pric Vidit më 22 prill 1914:
“Ne të nënshkruarit si përfaqësues të shqiptarëve ortodoksë të Korçës kemi nderin të paraqesim ne madhëria jote se po mësojmë nga gazetat e huaja që Greqia, me shkak të kishave dhe të shkollave, po pretendon që të përzihet në punët e brendshme të Shqipërisë. Në qoftë se kjo e re është e vërtetë, ne si qytetarë të Shqipërisë dhe si nënurdhës të Madhërisë Sate deklarojmë se duam që të mbrojmë gjithë interesat tona dhe të kërkojmë prej qeverisë sonë mbarimin e çdo nevoje që të mund të kemi, po që kurrë nuk do t`i japim leje një të huaji të përzihet në çështjen që prekin indipendencën morale dhe politike të kombit tonë dhe komunitetit ortodoks veçanërisht. Të madhërisë sate shumë të bindur dhe besnikë shërbëtorë.(vazhdojnë firmat).
Si e lajmëronte gazeta “Koha” vrasjen e kapedan Vardës dhe si replikonte kjo gazetë me gazetat greke.
Gazeta “Koha” e lajmëron kështu vdekjen e kriminelit Jorgo Xhota, i njohur si Varda:
“I dëgjuari gjakpirës grek, kapedan Varda, që kishte shtënë tmerrë në Korçë edhe gjetkë me barbarizmat e tij, e gjeti ngordhjen…..Varda nga plagët që mori duke shkuar në Follorinë, vdiq udhës dhe u varros në Mavrovë…-.
Si reagim ndaj shtypit grek, “Koha” shkruante:
Si reagim ndaj shtypit grek, “Koha” shkruante:
“I fëlliquri dhe i ndyri shtypi grek, si gjithnjë nuk pushon me lajmet e rrema që shkruan kundër shqiptarëve. Duhet mashë e gjatë që të zesh një gazetë greke për të mos fëlliqur dorën nga ndyrësirat që mbajnë.Edhe që t`u përgjigjemi sharjeve dhe gënjeshtrave greke besojmë se gjithë bota e qytetëruar i ka kuptuar sharlatanllëqet e grekëve, të cilët rrojnë për turp në Evropë. Nerontë, katilët dhe barbarët që njihen grekë kërkojnë të nxijnë kombin shqiptar për të lehtësuar gjakderdhjet, vrasjet e fëmijëve, djegiet e kaq e kaq fshatrave dhe vandalizmat që vepruan në Shqipëri të jugut, po për fat të mirë u ndodhën evropianë të paanshëm, të cilët u vërtetuan të gjithë kebërsitë e grekëve. Prandaj heshtni, o katilë të poshtër dhe gjakpirës!”
Ku qëndron “krenaria greke” për “kryengritjen zografiste”
Në kohën që në Shqipëri ndodhi “kryengritja zografiste” Shqipëria pësoi këto dëme:
- Rreth 300 fshatra të jugut të Shqipërisë të djegur.
- Dhjetëra fshatra e qytete të grabitura e të plaçkitura.
- Mijëra shqiptarë të vrarë e të masakruar.
- Mbi 100 mijë njerëz të mbetur pa strehë.
- Rreth 300 milion franga ari dëme (ose 1.2 miliard dollarë) etj.
- Rreth 300 fshatra të jugut të Shqipërisë të djegur.
- Dhjetëra fshatra e qytete të grabitura e të plaçkitura.
- Mijëra shqiptarë të vrarë e të masakruar.
- Mbi 100 mijë njerëz të mbetur pa strehë.
- Rreth 300 milion franga ari dëme (ose 1.2 miliard dollarë) etj.
Për këto “mrekulli” në Greqi festohet dhe hidhet valle vit pas viti. Këto dhe i ashtuquajturi “Protokoll i Korfuzit”, shpeshherë përbëjnë “argument” politike, apo “historike” për grekët dhe nuk përbën, për shembull, argument masakra e Hormovës në Tepelenë, ku “trimat” grekë treguan “heroizëm” të paparë, duke prerë koka fëmijësh. Ndërsa përsa i takon të famshmit “Protokoll të Korfuzit” , duhet thënë se ky Protokoll është i pavlerë për këto arsye:
- Së pari, binte në kundërshtim me aktin suprem të Fuqive të Mëdha të 29 korrikut 1913.
- Së dyti, binte në kundërshtim me Statutin Organik të Shqipërisë, në nenin 2 të të cilit thuhej: “Shqipëria është e pandashme, territori i saj i patjetërsueshëm”.
- Së treti, grekët kanë harruar se ka qenë vetë njeriu i tyre Jorgji Zografi, që e ka denoncuar këtë Protokoll, nën ethet e reja të lindura pas fillimit të Luftës së Parë Botërore. Për këto arsye “Protokolli i Korfuzit” nuk ka veçse “vlera” historike.
- Së katërti, Protokolli nuk u njoh nga Fuqitë e Mëdha.
Nga ana tjetër nuk mungon mendimi edhe tek një pjesë e grekëvë, që e quajnë të tejkaluar këtë Protokoll, duke kujtuar fjalët e Spiro Milos, i cili ka shprehur besimin më të madh tek lufta.
Më 6 korrik 1914 vetë grekët mbajtën “Kongresin e Vorio – Epirit” dhe vendosën zgjerimin e zonës “vorio – epirote” më përfshirjen e Korçës, Kolonjës dhe Tepelenës.
Në këtë “kongres” ka patur mjaft mosmarrveshje midis “delegatëve”. Më 24 korrik 1914 forcat greke pushtuan Korçën. Në mënyrë ceremoniale tërë librat grekë thonë se i pari në qytet hyri “luftëtari maqedonas Pavllo Guparis”, i cili kishte ardhur nga Greqia nga fundi i prillit më rreth 100 vetë. Është për t`u kujtuar gjithashtu se fill pas nisjes së Luftës së Parë Botërore, grekët u futën drejtpërdrejt në territoret shqiptare. Më 13 korrik 1914, mitopoliti Germanos ka ngritur flamurin grek në Korçë. Në luftimet e Korçës, Përmetit, Këlcyrës dhe Beratit përmenden emrat e terroristëve grekë Kutalis, Kolivanos, Papadhopulos, Farmakis, Georgolakis, Georgadhis, Stratos, Leontokianaki, Cipuras etj.
Më 26 tetor 1914 qeveria greke shpjegoi se qëllimi i dërgimit të ushtrisë në jug të Shqipërisë, ishte “sigurimi i rendit”. Më 27 tetor të këtij viti, në fjalimin e tij para parlamentit grek, Venizellos mbrojti karakterin e pushtimit grek. Pas fjalës së Venizellosit, Zografi po nga Athina shpalli shpërndarjen e qeverisë së tij dhe “forcave të armatosura vorio – epirote”. Ndërkohë që Zografos u emërua ministër i Jashtëm në qeverinë e re greke të drejtuar nga Gunaris. Në maj 1915, mitropolitët Vasilios, Spiridon dhe Germanos organizuan një “kongres vorio – epirot”, ku “zgjodhën deputetët për në parlamentin grek”. Ku veprim i trashë i Greqisë nuk u njoh nga Fuqitë e Mëdha. Është me mjaft rëndësi që këta “deputetë” të njihen emër për emër.
Në thelb ngjarjet e vitit 1914 tregojnë karakterin terrorist të grekëve ndaj shqiptarëve. Fakti që grekët krenohen sot me krimet e paraardhësve të tyre, do të thotë që të njëjtën gjë ata dëshirojnë ta bëjnë edhe sot.
- Së katërti, Protokolli nuk u njoh nga Fuqitë e Mëdha.
Nga ana tjetër nuk mungon mendimi edhe tek një pjesë e grekëvë, që e quajnë të tejkaluar këtë Protokoll, duke kujtuar fjalët e Spiro Milos, i cili ka shprehur besimin më të madh tek lufta.
Më 6 korrik 1914 vetë grekët mbajtën “Kongresin e Vorio – Epirit” dhe vendosën zgjerimin e zonës “vorio – epirote” më përfshirjen e Korçës, Kolonjës dhe Tepelenës.
Në këtë “kongres” ka patur mjaft mosmarrveshje midis “delegatëve”. Më 24 korrik 1914 forcat greke pushtuan Korçën. Në mënyrë ceremoniale tërë librat grekë thonë se i pari në qytet hyri “luftëtari maqedonas Pavllo Guparis”, i cili kishte ardhur nga Greqia nga fundi i prillit më rreth 100 vetë. Është për t`u kujtuar gjithashtu se fill pas nisjes së Luftës së Parë Botërore, grekët u futën drejtpërdrejt në territoret shqiptare. Më 13 korrik 1914, mitopoliti Germanos ka ngritur flamurin grek në Korçë. Në luftimet e Korçës, Përmetit, Këlcyrës dhe Beratit përmenden emrat e terroristëve grekë Kutalis, Kolivanos, Papadhopulos, Farmakis, Georgolakis, Georgadhis, Stratos, Leontokianaki, Cipuras etj.
Më 26 tetor 1914 qeveria greke shpjegoi se qëllimi i dërgimit të ushtrisë në jug të Shqipërisë, ishte “sigurimi i rendit”. Më 27 tetor të këtij viti, në fjalimin e tij para parlamentit grek, Venizellos mbrojti karakterin e pushtimit grek. Pas fjalës së Venizellosit, Zografi po nga Athina shpalli shpërndarjen e qeverisë së tij dhe “forcave të armatosura vorio – epirote”. Ndërkohë që Zografos u emërua ministër i Jashtëm në qeverinë e re greke të drejtuar nga Gunaris. Në maj 1915, mitropolitët Vasilios, Spiridon dhe Germanos organizuan një “kongres vorio – epirot”, ku “zgjodhën deputetët për në parlamentin grek”. Ku veprim i trashë i Greqisë nuk u njoh nga Fuqitë e Mëdha. Është me mjaft rëndësi që këta “deputetë” të njihen emër për emër.
Në thelb ngjarjet e vitit 1914 tregojnë karakterin terrorist të grekëve ndaj shqiptarëve. Fakti që grekët krenohen sot me krimet e paraardhësve të tyre, do të thotë që të njëjtën gjë ata dëshirojnë ta bëjnë edhe sot.
Cilët janë “ngjarjet e rënda” në Vorio – Epir, sipas versioneve greke?
Si manipulatorë sistematikë të historisë që janë, për grekët ka mjaft rëndësi përsëritja e shpeshtë se gjoja të ashtuquajturit “vorio – epirotë” qenkan përballur me “ngjarje të rënda”. Në periudhën e Luftës së Parë Botërore na paskan ndodhur gjëra me të vërtetë të çuditshme kundër tyre, ndonëse në Shqipëri kishte ardhur ushtria pushtuese greke. Sipas versioneve greke “ngjarjet e rënda” cilësohen këto:
-Largimi i grekëve nga “Vorio – Epiri”.
-Ndërhyrja e shqiptarëve në çështjet e kishës greke.
-Kërcënimi i mitropolitit Vasilios.
-Ndalimi i gjuhës greke në “Vorio – Epir”.
-Mugesa e mësuesve grekë etj.
-Largimi i grekëve nga “Vorio – Epiri”.
-Ndërhyrja e shqiptarëve në çështjet e kishës greke.
-Kërcënimi i mitropolitit Vasilios.
-Ndalimi i gjuhës greke në “Vorio – Epir”.
-Mugesa e mësuesve grekë etj.
Të gjitha këto konstatime nuk kanë asnjë bazë të dhënash.
Nuk është vënë re asnjëherë ndonjë largim masiv i të ashtuquajturve grekë edhe për faktin se ata kurrë nuk kanë qenë faktor i rëndësishëm në Shqipëri. Madje as në ngjarjet e hidhura të vitit 1914, ata nuk kanë pasur atë rol që mund të kishin pasur në një vit si ky. Kjo tregon shkallën e lartë të inferioritetit që ata kanë pasur.
Tek kapitulli i “ngjarjeve të rënda”, grekët nuk harrojnë të përmendin emrin e Sali Butkës, si duket nga tmerri që kanë për figurën e tij.
Të shqetësuar janë veçanërisht ata edhe për ata shqiptarë që emigruan në SHBA dhe që nga andej luftuan për çështjen shqiptare dhe njëkohësisht kundër interesave greke.
Duke vazhduar me falsitetet e radhës, libri thotë se “shumë patriotë ndiqeshin” pa dhënë si zakonisht asnjë emër “patrioti” të ndjekur nga “armiqtë” shqiptarë.
Tek kapitulli i “ngjarjeve të rënda”, grekët nuk harrojnë të përmendin emrin e Sali Butkës, si duket nga tmerri që kanë për figurën e tij.
Të shqetësuar janë veçanërisht ata edhe për ata shqiptarë që emigruan në SHBA dhe që nga andej luftuan për çështjen shqiptare dhe njëkohësisht kundër interesave greke.
Duke vazhduar me falsitetet e radhës, libri thotë se “shumë patriotë ndiqeshin” pa dhënë si zakonisht asnjë emër “patrioti” të ndjekur nga “armiqtë” shqiptarë.
