NDUE LAZRIRreth vellimit poetik "Shtegetim pulebardhe"
Më kishte qëlluar të lexoja aty-këtu ndonjë poezi të poetes Alma Papamihali. Motivi i zgjedhur, fjala e qëmtuar bukur, vargu plot fineë, bota delikate femërore e derdhur në vargje, më shtynin për një njohje më të plotë të veprimtarisë krijuese të kësaj autoreje. E rasti i mire e solli që një miku e kolegu im, të më sillte nga panairi i fundit i librit në Tiranë prmbledhjen poetike të titulluar "Shtegtim pulëbardhe", publikuar në menyrë dinjitoze nga Botimet "Toena".
-Ambicioze kjo vajzë,-mendova sapo lexova titullin e librit, pa e shfletuar ende atë. Kisha parasysh fluturimin elegant të pulebardhave në det, figurat e papërseritshme që ato bëjnë në ajër, lëvizjet befasuese kur kridhen mes ujerave të kaltra të detit. E mendova se edhe Papamihali, me titullin në fjalë, tentonte të arrinte atë elegancë e bukuri me vargjet e saj. Një ambicje jo e vogël, por gjithesesi e admirueshme, çka dëshmon për seriozitetin me të cilin autorja i ka hyre rrugës së veshtirë, por të bukur të krijimtarisë poetike.
E që në poezinë e parë ajo e tregon haptas se do që te matet me pulëbardhën. Poezia që hap librin "Poetët", eshte po aq befasuese, e bukur dhe e shkurtër si një pikiate pulebardhe, qe kridhet me shpejtesi marramendëse mes valeve te kaltra. Ajo ka vetem pak fjalë, mbase edhe nuk mund të quhen vargje, aq pak fjale jane, e megjithatë thonë shumë: Po e citoj:
Poetët...ah... poetët,
ç'njerez qënkan
vallë...
Lindin
të dashuruar
dhe vdesin beqarë.
Kaq është e gjithë poezia. Më shumë se një vjershë ajo i ngjan nje sentenze, një thenieje të mençur filozofike, por edhe nje realiteti. Poeti lind me talentin e tij pa e ditur që e ka kete talent. E ashtu pa kuptuar, ai është që në embrion i dashuruar me poezine, me te vetmen dashuri besnike, gjer ne frymen e fundit. E kjo dashuri eterike, hyjnore, zë kaq shume hapesire tek poeti sa gati i sfumon dashurite e tjera tokesore, ose shumë-shumë, i perdor ato per t'i dhene sfumatura te reja vetvetes.
Këtë ide autorja sikur e nenvizon në poezinë tjeter me titull "Ndiqmë përtej frymës", e cila mbyllet me vargjet:
Ndiqmë përtej frymës (ndiqmë)
dhe nëse nga unë çudira do dëgjosh…
imja poezi te ulem me gjunje,
ne rritemi bashkë,
ndaj e pamundur te me harrosh...
Ja, dashuria e përjetshme e poetes qe rritet bashke me poezinë. Ajo e ka bërë tashmë zgjedhjen, edhe pse poezitë me motiv dashurie tokesore nuk i mungojnë në vëllim. E kjo dëshmon që poetja e jeton vrullshem jetën, e vëzhgon atë me syrin e mprehtë te pulëbardhes, e pastaj e derdh bukur në vargje.
Tek po komentoja poezinë e pare te librit, theksova që ajo ka pak fjalë. Kursimi i fjalës deri ne kopraci, shmangia e inflacionit të fjales, eshte nje tipar dallues i krijimtarisë se Papamihalit. E kjo dëshmon atë pergjegjshmëri te krijuesit për të punuar në menyrë mjeshterore me fjalën, per t'ja servirur atë lexuesit sa me të perpunuar artistikisht, që ai te mbetet i befasuar si perpara një vitrine me xhevahire. Kjo spikat veçanerisht në poezitë fare të shkurtra të saj (ne vargje, por jo në mendim) si "Morali i botes", "Qetësi", "Mjegull", "Përkufizimi i prekjes", "Barasvlerë", "Kuajt" , "Morali" etj.
Po citoj këte të fundit:
Mbeta një njeri
i moralshem në jetë,
përderisa s'jetova
ashtu siç doja vetë
A nuk ndeshemi tëgjithe ditëper ditëme moralin fals qe na serviret gjithandej? E na serviret pikerisht nga njerezit mëte pamoralshem. Kurse ne e veshim ate si nje këmishe per syte e botes e jo per te kenaqur shijet tona reale. Se mbase do na pelqente nje kemishe tjeter, por i ruhemi gjykimit te botes. Poetja e thote thjeshte e bukur ne vargjet e saj, si nje realitet, si nje konstatim, por edhe si nje revolte te brendshme per faktin qe duhet te heqim dore nga shume gjera e ta kushtezojme jeten tone per hir te opinionit.
Vëllimi "Shtegtim pulebardhe" ka një frymemarrje të gjerë e një larmi motivesh, ku spikasin ato për filozofinë e jetës, për dashurinë, për boten femërore, për emigracionin. Me beri përshtypje këndvështrimi i veçantë i kesaj te fundit, e cila fillon me vargjet:
Jemi shumë, sa shume jemi ne
femije dyvendesh lindje - perënduar....
e pastaj perfundon me reakitetin e dhimbshëm:
jemi shumë...(sa shume jemi ne)
që dy herë me shpejt vdesim nga të tjerët.
Poetja Alma Papamihali, eshte delikate si një femër e ndjeshme, e dashuruar, që i qëmton me kujdes motivet, e i punon me durim vargjet si te gdhëndura ne filigrane. Por nga ana tjeter, ajo eshte poete, ku herë herë në menyrë te natyrshme merr vrull shpirti bohem. Kjo spikat bukur ne poezine "Dehemi njëhere", e cila mbyllet me vargjet:
Ndaj sonte kam vendosur të pi,
e të besoj se ç'thuhet vërdalle,
Merrmë prane teje o njeri...
(bashkë dehemi)
I vetmuar s'je i vetem, patjetër,
ndaj lermë të të bëj shoqëri...
E admirueshme dy here. Si poezi,nga njera anë dhe nga ana tjetër për faktin që është shkruar nga një femër.
Janë të shumta motivet e poezitë,ne te cilat lexuesit i pelqen të ndalet ne mënyrë te veçantë në faqet e ketij vellimi. Unë nuk kam ndërmend të bej ketu një analizë te gjerë te vlerave të padiskutueshme që ka libri, por desha thjeshtë te zgjoj kureshtjen e oreksin e miqve dhe lexuesve, per ta patur në bibliotekat e tyre këtë libër, që deshmon për nje autore me një profil tashmë të formuar dhe që premton shumë.
Edhe pse autorja nuk i shpeton njëfarë toni deklamativ në ndonjë poezi si ajo me titull "Ngjyrat e 28 Nëntorit", krijimtaria e saj ka një pjekuri e mjeshteri artistike, që iu pergjigjen më së miri ambicjeve që përmenda ne hyrje të ketyre shënimeve. Madje ajo qe thashe per tonin deklamativ të një poezie, më kujton pak Eseninin lirik që thoshte se "shkas e bie keq me këmbën tjetër" kur perpiqej të shkruante për revolucionin.
Edhe poetja Papamihali, eshte më e prirur me shume drejt poezisë lirike e filozofiko-shoqerore, që perbejnë terrenin e shendoshë për kultivimin e mëtejshëm të krijimtarisë së saj. Uroj që kjo pulebardhë, me shtegetimin e saj, të na gëzoje me surpriza të tjera, në hapësirën e kaltër mes detit e qiellit.
