Problemi i çamëve do zgjidhje të qëndrueshme

 

 

 

Ekziston dëshira e mirë që çështja çame dhe të drejtat imediate të popullatës çame, të zgjidhen me mjetet më demokratike e më paqësore të mundshme, ashtu siç preferohet të zgjidhen çështjet e tilla në kohët tona. Shpresojmë se luftërat e fundit ballkanike, tanimë kanë dhënë mesazhe e mësime të mjaftueshme, se si nuk do të duhej zgjidhur (me luftëra), dhe si do të duhej zgjidhur (me dialog e paqe) problemet e shumta që popujt e vendeve ballkanike kanë trashëguar nga e kaluara
  Bedri HALIMI

Shqiptarët kudo që ndodhen, shpirtërisht janë afër vëllezërve e motrave shqiptare nga Çamëria, dhe për t`i mbështetur të gjitha kërkesat e tyre legjitime të cilat ata i kanë shtruar e do t`i shtrojnë për zgjidhjen e çështjes çame, të cilën shteti grek dhe të gjitha qeveritë greke të deritanishme, ndër të tjera edhe për fatin e  keq të vetë Greqisë, e kanë konsideruar dhe vazhdojnë ta konsiderojnë si inekzistente, jo vetëm çështjen Çame, por edhe të drejtat legjitime dhe të patjetërsueshme të popullsisë shqiptare çame të vendosur në Shqipëri, kuptohet nëpërmjet spastrimit etnik dhe gjenocidit të ushtruar mbi këtë popullatë, duke filluar që nga viti 1913 e këtej nga ana e shtetit grek.
Mbi të gjitha, ekziston dëshira e mirë që çështja çame dhe të drejtat imediate të popullatës çame, të zgjidhen me mjetet më demokratike e më paqësore të mundshme, ashtu siç preferohet të zgjidhen çështjet e tilla në kohët tona. Shpresojmë se luftërat e fundit ballkanike, tanimë kanë dhënë mesazhe e mësime të mjaftueshme, se si nuk do të duhej zgjidhur (me luftëra), dhe si do të duhej zgjidhur (me dialog e paqe) problemet e shumta që popujt e vendeve ballkanike kanë trashëguar nga e kaluara.
Natyrisht, se nuk kemi ndërmend t’i mbajmë askujt leksione morale e patriotike, por  nuk mund të mos themi se shqiptarët e Kosovës dhe të viseve tjera shqiptare, si në Maqedoni, Mal të Zi dhe në Kosovën Lindore, asnjëherë s`kanë qenë e s`do të janë indiferent ndaj fatit tragjik të vëllezërve e motrave të tyre çame, kjo aq më tepër kur edhe ata vetë kanë pasur në të kaluarën, dhe kanë edhe tani pjesërisht, fat të njëjtë apo të ngjashëm me shqiptarët e Çamërisë.
Natyrisht, shqiptarët nga Kosova dhe viset e saj përreth, nuk mund t`u prijmë proceseve politike për zgjidhjen e çështjes çame. Proceseve të tilla duhet t`u prijnë vetë shqiptarët çamë, përkatësisht përfaqësuesit më të denjë të popullatës çame të vendosur në Shqipëri e, të cilëve më shumë se për çdo gjë tjetër, zemra u ka rrahur e u rrah për trojet stërgjyshore të Çamërisë.
Duke u nisur nga këto parime, urojmë që popullata shqiptare çame, duke filluar  nga Tropoja në veri e deri në Konispol në jug të Shqipërisë, në rrugëtim e sipër në zgjidhjen e të drejtave të saj pronësore-juridike me Greqinë, të jetë jo vetëm e angazhuar tërësisht, por edhe të flasë me një zë të vetëm e unik në kërkim të të drejtave të saj. Kjo jo vetëm sepse kësisoj popullata çame do të mund t`i zgjidhë suksesshëm kontestet e saj me Greqinë, por edhe pse kësisoj kërkesat e kësaj popullate, nga ana e faktorit ndërkombëtar do të merren seriozisht, dhe se vetëm kësisoj kjo popullatë dhe përfaqësuesit e saj legjitimë, do t`ua hapin dyert të gjithë shqiptarëve në Ballkan për ta ndihmuar çështjen çame me çka dinë e kanë.
Nga ana tjetër, urojmë që, ndonëse secili shqiptarë mund t`i ketë ose i ka preferencat e tij politike, ideologjike e partiake, të majta apo të djathta, megjithatë, kur është fjala për zgjidhjen e të drejtave të popullatës shqiptare çame, të gjitha preferencat e tilla duhet lënë me një anë si çështje të tyre private, krejt kjo me qëllim që preferencat e tilla të mos kthehen në “mollë sherri”, duke e dëmtuar kësisoj pikërisht vetë çështjen çame.
Po ashtu, të dyja qeveritë shqiptare, ajo e Tiranës dhe e Prishtinës, nëse për rrethana që i dimë e s`i dimë, nuk mund ta ndihmojnë çështjen çame, së pakut të mos e pengojnë rrjedhjen e saj të natyrshme e cila tanimë ka filluar me zënë, kurse angazhimin e njerëzve të thjeshtë në dobi të kësaj çështje, ta kuptojnë thjesht si vullnet dhe si një të drejtë demokratike të secilit.   
Më tej, nuk mund të mos shprehim gëzimin e natyrshëm për takimet e para të realizuara në mes të përfaqësuesve politikë të popullatës shqiptare çame, me fytyra politike amerikane, si kongresmenë e të tjerë, të cilët me urtësi e keqardhje njerëzore  e dëgjuan nga vetë goja e përfaqësuesve çamë, tregimin e tmerrshëm për çamët dhe Çamërinë, si dhe me urtësi i dëgjuan kërkesat e popullatës çame të vendosur në Shqipëri, që shteti grek t`ia njohë asaj të drejtën e pronësisë në pronat e tyre në krahinën e Çamërisë. Duke pasur parasysh me sa u tha më lart, duhet t`u shprehim falënderimet tona të sinqerta figurave të tilla madhore amerikane, për kontributin e tyre rreth çështjes së Kosovës dhe tani edhe rreth çështjes çame.
Nga ana tjetër, është për keqardhje që shteti grek në kundërshtim me të gjitha rregullat e botës së sotme moderne, ende e mban të pa-abroguar ligjin e luftës me Shqipërinë; ende votën e saj për anëtarësimin e Shqipërisë në BE, tenton  ta kushtëzojë deri edhe me zhvatje ujërash; ende vazhdon të mos e njohë Kosovën shtet të pavarur dhe sovran dhe, mbi të gjitha, ende vazhdon që çështjen çame ta konsiderojë të paqenë. Të gjitha këto flasin se shteti grek dhe të gjitha qeveritë greke të deritanishme, për aq sa mundën, të gjithë shqiptarëve në Ballkan vetëm dëme u sollën e u bënë.   
Ne mendojmë se tanimë kanë ardhur kohët kur shteti dhe qeveritë greke që do të vijnë, shqiptarët do të duhej t`i shikonin ca më ndryshe; do të duhej t`i marrin ata ca më seriozisht; do të duhej që atyre t`u shtrijnë dorën e fqinjit të  mirë; t`i lënë lojërat dhe kushtëzimet me Shqipërinë; ta njohin Kosovën shtet të pavarur dhe sovran, dhe mbi të gjitha t`ua  njohin  shqiptarëve çamë  të drejtën e pronësisë në tokat tyre në krahinën e Çamërisë; t`i rikthejnë çamët në vatrat e tyre stërgjyshore; t`u njohin atyre shtetësinë greke dhe t`i trajtojnë ata si qytetarë të barabartë me qytetarët e tjerë të Greqisë. Mendojmë kështu, sepse të gjitha këto, në radhë të parë do t`i bënin nder vetë Greqisë; do ta bënin Greqinë jo vetëm vendin ku për herë parë lindi fjala demokraci, por edhe vendin ku demokracia vihet në veprim; do t`i shërbenin forcimit të miqësisë midis dy popujve më të vjetër të Ballkanit; do t`i shërbenin vetë shëndetit të brendshëm të shtetit grek, si dhe do t`i shërbenin ruajtjes së paqes në rajonin e Ballkanit.  
Është koha që çështja e të drejtës pronësore të çamëve do ta marrë të mbarën. 
Shpresojmë që, më në fund, qarqet kishtare dhe strukturat qeveritare greke, rreth të drejtave legjitime të popullatës çame do të fillojnë të gjykojnë më drejt, më arsyeshëm e më kthjelltë, duke ia njohur popullatës çame të gjitha të drejtat që Shqipëria ia njeh minoritetit grek. Por kjo, para së gjithash, është punë e shtetit grek.
Në anën tjetër, subjektet e ndryshme, qofshin shoqata apo parti që e quajnë veten çame, janë shumë të shkapërderdhura, dhe asnjëra nga to nuk mbetet më shumë se me ndonjë deklaratë publike mjeruese. Ato duhet bashkuar mes vete, për ta ngritur zërin e përbashkët, dhe jo me të të merret ndonjë aventurier i tipit të Spiro Fuqit, i cili për qëllime të veta personale, ishte në gjendje të manipulojë njerëz edhe në Kosovë e vise shqiptare, të cilëve ende u ka mbetur një fije idealizmi në shpirt.