Shkruan Flori Bruqi
Nga shkon shqipe me kaq nguti
- Bijëve të mi t'u prijë në luftë,
Dhe një moti që do të gdhijë
Kur do të jetë gjithkund Shqipëri!
Sadri A. Kelmendi (Pejë 1934) ka prejardhje Prelvukajt e Martinajve. Në Dukagjin me mbiemrin Cocaj, ku edhe sot, ka në Raushiq në Strellc. U shpërngulën në Pejë dhe Pavlan. Në Pavlan pas vitit 1945 morën mbiemrin e fisit Kelmendi.
Shkollën fillore e kreu në Nabergjan Kelmendi i sotëm. Mësimet e maturësn i mbaroi në Pejë. Fakultetin Filologjik, Gjuhë dhe Letërsi Shqipe në Beograd. Ka specializuar gjuhë krahasimtare në Universitetin e “Humbolld” në Berlin.
Ka qenë mësues në Hogosht, Dabishevc, Hajkobillë, Sharban, Koshutan ( të Rugovës), Grabovc, Dobërdub, Mramuer, Dobrevë e Ulët dhe së fundi në Shkollën Ekonomike në Prishtinë. Tani është kryeredaktor i revistës për fëmijë “Zog mëngjesi”
Me krijimtarinë u morë që nga viti 1964. Vjershë e parë e botoi në në Zërin e rinisë “Pa titull”. Deri në vitin 1980 herë pas here në revistën “Zëri i rinisë”. Ka botuar gjithashtu në revistën - letrare shkencore, “Koha”që botohet në Tuz – Podgoricë (1981- 1982) punime morfologjike, krahasuese shqip –gjermanisht. Shkruan për të rritur e për fëmijë, poezi dhe prozë. Është marrë po ashtu me mbledhjen e folklorit.
Deri tash botoi 16 vepra letrare poezi dhe prozë :
“Sytë”, poezi, 1996
“Teuta I”, roman, 1997
“Teuta II”, roman, 2001
“Shtëpia e Bardhë”, poezi, 2000
“Kam gabuar që fola”, tregime, 2000
“Plagë pas plage”, poezi, 2001
“Bylbyl Gjyzari”, poemë, 2001
“Lulja e zemrës”, poezi, 2001
“Edhe dreqi ka shkollë”, tregime, 2002
“Magjia e qumështit të gjirit”, poezi 2003
“Urdhri i pathyeshëm i Skënderbeut”, tregime, 2003
“Mësuesi”, dramë për fëmijë, 2004
“Nusja e Apolonit”, novelë, 2005
“Princesha e Alpeve shqiptare”, roman, 2005
“ Gjarpërushja e shiut”, poezi, 2001
“A është gjyshi Kalush”, tregime, 2006
"Kërkime gjuhësore",2008
Etj.
Sadri A. Kelmendi më 1955/6 isha mësues në Dabishec. Në shtatorë punoja me 4 klasë. Në tetor erdhi mësues Shaban Shala, dëshmorë i kombit.
Kemi fjetur në një shtrat deri në fund të vitit 1955. ai, disa ditë para Vitit të Ri ka shkuar në Prishtinë, ku është burgosur.
Në vitin 1956 në shtator kam shkuar ushtarë në Sllavonska Pozhega. Pata probleme ngase nuk i zbatoja urdhëratë; shtihesha se jam i sëmurë mentalisht, për çfarë pata pasoja të rënda dhe po të mos ishte Rifat Gashi – të na mbronte në mbledhjet e partisë do të më dërgonin në gjykatën ushtarake, ku sigurisht do të më priste dënim i rënd.
Më 1988 kur është bërë diferencimi në Kosovë, në një mbledhje të Partisë në shkollën e Mesme Ekonomike në Prishtinë, ku morën pjesë Momqillo Trajkoviq dhe Gani Jashari, kërkojnë të pajtoheshim të hiqeshin kompetencat e Autonomisë së Kosovës... Diskutova dhe unë. Këtë diskutim e hedhin poshtë M. Trajkoviq, duke më sulmuar... ia ndërpreva fjalën, kurse G. Jashari më sulmoi pse ia ndërpreva fjalën. E unë edhe Ganiun e sulmova. Pas kësaj vazhduan akuzat deri në Prishtinë nga LK, si nacionalistë.
Në vitin 1996, në revistën për fëmijë “Zog mëngjesi” nr.14-viti 3, ishte botuar një artikull “Prishtina kryeqytet i Republikës së Kosovës” , unë me Alban Ramabaja, ishim duke shpërnda revistën. Në shkollën fillore të Zallçit kur hymë në oborr, takuam komandirin e policisë së Gurrakocit, edhe pse ishim me dokumente dhe leje, ai, kur e shikoi revistën dhe e lexoi artikullin “Prishtina kryeqytet i Republikën e Kosovës”, na arrestoj dhe na dërgoi në Gurrakoc në stacionin e policisë. Aty na mbajtën dy orë, pastaj i thirri inspektoret e shërbimit në Gurrakoc dhe na dërguan në Burim (Istog) dhe aty qëndruam një orë e gjysmë në pyetje dhe në fund na lëshuan dhe ma dërguan fletëparaqitjen në gjykatën e qarkut në Pejë. Pas gjashtë muajsh më ftuan në gjykatë, seanca përfundoi me gjashtë muaj burg me kusht për dy vjet. Mirëpo prokurori publik i Pejës Milladin Popoviq, kërkoi nga shkalla e dytë në Beograd që të dënohem me dy vjet burg. Shkalla e dytë e kthej gjykimin në vitin 1998/99 nuk patën rast të më gjykojnë më....(Flori Bruqi)
Në romanin për fëmijë “Princesha e Alpeve Shqiptare”, Sadri A. KELMENDI e fillon fabulën me rrëfenja gati të rëndomta për vogëlushin Laureat e për raportet e tij me gjyshërit, prindërit e shokët dhe pastaj, me një mjeshtëri të rrallë, e çon elipsën e të rrëfyerit deri te dyert e përrallës, hap portat e saj dhe e ngujon heroin brenda duke e kredhur fatin e tij në ngjarje nga më të magjishmet e më heroiket. Atje, në përrallë, përkatësisht në Alpet Shqiptare, Laureati mbërrin të zërë fronin e mbretit dhe ia del të martohet me shtojzovallen Mauthia, të bijën e Zanës së Madhe. Kjo martesë e heronjve – njerëz me heroinat – zanat, që vazhdon me kurorëzimin e Laureatit të Ri me nimfën Floçkë, të kujton kohën mitike kur hyjnitë bënin shtrat me njerëzit. Në këto ngjitje, në këto thurje fatesh gërshetohen realja e mitikja dhe, ç’është më kryesorja, plekset historia jonë e moçme dhe e re duke marrë ngjyrimet e një simboli monumental.
Shlyerja e kufirit në mes reales e përrallës dhe mërgimi spontan i kryeprotagonistit në këtë botë fiktive, bën që ky libër të lexohet me një formë ethshëm dhe me fantazinë përherë të ndezur. Një tjetër vlerë, që duhet vënë re, është formulimi konciz i mendimit dhe sidomos i dialogëve, që e ndihmojnë thurjen dhe shthurjen skajshmërisht të natyrshme të kompozicionit.
Ky roman, prandaj, do të jetë një vlerë e çmuar që i shtohet letërsisë për më të vegjlit, pikërisht asaj pjese që i lexohet letërsisë për më të vegjlit, pikërisht asaj pjese që lexohet më së shumti dhe që ka ndikim më të madh në formimin e brezave të rinj.
