E „KUJDES DHE BESE KURRKUJT“, ME THA BABA SHABAN KUR MË PERCOLLI TE DERA E OBORRIT
http://flori-press.blogspot.com/2005/09/flori-presshistoria-e-jasharajve.html
Murat Jashari: Po tregoj diçka qe me ka thene babagjyshi kur u nisem per ne Shqiperi dhe qe me ka prekur shume. Ishte i fundit qe na pershendeti te dera e oborrit dhe me tha:“Kujdes dhe bese kurrkujt“. Me mendjen time, ate kohe analizoja:“Pse me tha babagjyshi keshtuuu ?“. Mirepo, me kohe ndodhen te gjitha ato qe u lidhnin me fjalen e tij. I riu ben veprime te ndryshme, sepse mendon qe u krye gjithçka...., dhe ne mendonim se e kryem punen me Kosoven dhe puna do te ecen mire. Por nuk shkoi ashtu. Edhe sot shpesh mendojme ashtu dhe hajt... Ne e filluam rrugen per ne Shqiperi dhe diten kur arritem ataje ishte ora 9 ose lO e mbremjes. Ishte kjo rruge e gjate dhe e mundimshme, pastaj edhe valet e detit prej Italise ne Shqiperi derisa kalonim me anije nneper det ishin te medha. Pergatitja nuk ishte edhe bash ne nivel, por askush nga ne nuk i kushtonte rendesi kushteve se a jane ne nivel apo jo, sepse ishtse ne pyetje nje diçka me e madhe, me madhore.
Cka ju thoshte Ademi gjate rruges?
Murat Jashari: Derisa udhetonim me autobuse na pat thene:“Djema, duhet te jeni krenare me ate se çfare rruge po e fillojme, qe kemi fatin te bejme nje diçka te ketille“. As sot e kesaj dite nuk e di kush ka qene peroni kryesor ne krye te ketij organizimi. Une e di se Baci Adem ka shkuar atje(ne ushtrime ushtarake ne Shqiperi) ne marreveshje me institucionet qe kane ekzistuar ne ate kohe, ka qene Zyra e Kosoves ne Shqiperi dhe njerezit te cilet i kane prire asaj levizjeje, atyre institucioneve. Per kete kane qene ne dijeni edhe Rugova edhe Bukoshi. Keto kane qene ato fjalet e tij qe na kane frymezuar dhe qe na kane dhene edhe force. Ishte nje rruge e gjate dhe nganjehere njeriu mund edhe te binte ne depresion nga frika se mos po deshtojme. Dhe, edhe kur kemi qene ne zorin me te madhe, fjalet e tij na kane frymezuar. I lidhte ngjarjet dhe na thoshte: „A e keni pare filmin per Cerçiz Topullin?“, pastaj e permendte ngritjen e flamurit nga Ismail Qemali, fliste per Isa Boletinin....Qe, thoshte ai, na erdhi koha edhe neve te bejme prape nje lidhshmeri te Kosoves me Shqiperine. Ky eshte fillimi qe te bejme diçka madhore, e do te bejme shtetin shqiptar. Keto kane qene fjalet e tij rruges duke shkuar per ne Shqiperi.
Thate se Ademi e permendur Cerçiz Topullin. Thuhet se ai ka pasur nje simpati te veçante ndaj kesaj figure kombetare?
NGJASHMERITE MES ADEMIT E HAMZES DHE CERCIZ TOPULLIT E MIHAL GRAMNEOS
Murat Jashari: E shte e vertete. Bile thone se shpirtrat rilindin. Ka qene nje ekip kineastesh nga Shqiperia per te bere nje dokumentar per Bacin Adem ne Prekaz ndersa une u kam thene atyre:“Percillni filmin e Cerçiz Topullit, ngjarjet dhe figurat qe kane levizur ne ate film dhe ne pozicione te ngjashme eshte gjetur Adem Jashari me shoke gjate luftes“. E njejta ngjarje ka ndodhur, e njejta lufte. Cerçizi ka pasur pak fjale. Edhe Ademi ka folur shume pak. Anen dipddlomatike ne filmin e Cerçiz Topullit e ka udhehequr Mihal Grameno. Ate rol nderkaq, te ne e ka pasur Baci Hamze. Atij i kane interesuar reagimet rreth Kosoves per ngjarjet qe zhvilloheshin ketu. Per nje levizje te vogel ne Kosove, eshte dashur te analizohen edhe reagimet nderkombetare. Per keto gjera ka qene Hamza. Dhe, te kkthehemi te Shqiperia. Pas te gjitha atyre ushtrimeve qe kemi pasur, nga oficeret e rinj shqiptare, prej tyre na eshte thene se kush e perfundon prej neve kursin me sukses dhe qe kishte moshe te re, do te regjistrohej ne akademine ushtarake. Ne ushtrime, une pata reguar sukses dhe pas dy javesh duhej ta fillonim akademine ushtarake. Ndersa , te tjeret qe e kryenin kursin, duhej te ktheheshin ne Kosove. Cdonjeri prej tyre ka pasur per detyre qe t`i aftesoj dhjete te ri te tjere, te te cilet duhej prehapur dija ushtarake e perfituar ne Shqiperi.
„PER USHTRIMET USHTARAKE TE ADEMIT DHE TE GRUPIT TE TIJ NE SHQIPERI, KANE DITUR PREJ RUGOVES, BUKOSHIST SE POSHTE....“
Si u zbulua nga policia serbe grupi qe kishte ushtruar ne Shqiperi me te kthyer ne Kosove? A luajten me fatin e djemev e qe i derguan per ushtrime ushtarake ne Shqiperi ata qe organizuan ate pune? Si vendosen Adem Jashari me disa shoke ne Drenice te rezistojne dhe te mos e leshojne Kosoven? Cka u thoshte Adem Jashari atyre qe i sugjeronin t`i fshehte armet dhe te shkonte vete ne Perendim? Kush duhej te mbante lidhjen mes Adem Jasharit dhe kreut te Qeverise se Kosoves ne ekzil? Cka bisedoi Adem Jashari ne Tirane dy ore sy me sy me Bujar Bukoshin, cila ishte marreveshja nga ai takim dhe a u realizua diçka nga ajo?
D.m.th. ideja ka qene qe secili qe e mbaron kursin ushtarak ne Shqiperi, te kthehet ne Kosove, dhe te zgjeroje rrjetin, dudke trajnuar dhjete te tjere?
„MBAJANI KAH TE DONI“, U KISHTE THENE DJEMVE QE KANE KRYER USHTRIMET NE SHQIPERI NDONJE NGA ORGANIZATORET
Murat Jashari: Po. Ka pasur edhe njerez te tjere te cilet eshte dashur te shkojne ne Shqiperi pasi grupet e para tashme i kishin perfunduar ushtrimet. U zbulua rrjeti ne te cilin ishin edhe Ademi dhe shoket e tij. Kush ka dashur te shkoje dhe te qendroje ne Gjermani e Zvicer ka mundur ta beje kete, ndersa ne Kosove kane qendruar kryesisht Grupi i Drenices, nje pjese e ketij grupi: Adem Jashari, Sahit Jashari, Fadil Kodra, Ilaz Kodra dhe shoke te tjere qe ne ate kohe iu kane bashkegjitur ketyre. Askush nuk mori pergjegjesi pse deshtoi ky organizim dhe pse ndodhi ajo qe ndodhi. Atehere kane qene dy synime: e para, çdo person i cili e perfundon kursin ushtarak ne Shqiperi, ka pasur per detyre qe kur te kthehet ne Kosove, duke i rene trup kufirit kembe e jo te shkoje per ne Zvicer apo Gjermani. Detyra e secilit ka qene qe ne Kosove te hyje i ngarkuar me arme aq sa ka pasur mundesi te barte: kallashnikove, pushke gjysmautomatike, municion, etj dhe te stervite njerez te tjere ne Kosove.
Ne Shqiperi eshte punuar sipas nje strategjie ushtarake dhe qellimi i kursit ka qene qe pjesemarresit te aftesohen si duhet te behen sulmet e armatosura, si behet mbrojtja, etj, ndersa ne Shqiperi ne kemi pervetesuar edhe anen teorike, por edhe anen praktike te ketyre taktikave luftarake. Kemi mesuar gjiithashtu si behet hyrja dhe leshimi me konop neper objekte te ndryshme, pastaj perdorimin e armeve...Aty kemi ushtruar perdorimin e armeve te lehta e deri ne armet kunderajrore, efektin e tyre dhe natyrisht pikat e dobeta te mjeteve ushtarake qe i perdorte policia serbve, si tanku e shume taktika te tjera, ne mesin e te cilav e edhe taktikat per zenien e pozicioneve, hyrjen ne kazerma usshtarake, marrjen e ndonje aeroporti ushtarak apo civil etj. Me nje fjale, ka qene nje kurs i pervetesimit te nje taktike ushtarake. I mbaruam keto ushtrime dhe bashke me disa djem te tjere, pas dy javesh, une duhej ta filloja Akademine Ushtarake ne Shqiperi.
Ne nderkohe, shfrytezova nje pauze dhe shkova ne Gjermani, per te qendruar dy jave, meqe babai Rifati e kishte pushimin dhe pas disa diteve duhej te kthehej ne Kosove. Une pastaj duhej te kthehesha ne Shqiperi, ndersa djemte qe i kishin kryer kurset ushtarake, u kthyen ne Kosove bashke me armatimin qe kishin marre me vete, kryesisht automatike dhe municion.
Ky grup pasi kthehet ne Kosove, shume shpejt zbulohet nga pushteti serb?
Murat Jashari: Si ka ndodhur qe grupit t`i bien ne gjurme ser bet, per ne eshte e panjohur. Mund te ndodhe qe ndonjeri prej djemve te grupit te kete rrahur gjoks nga pakujdesia dhe te kete folur ne ndonje vend te panevojshem per ushtrimet e bera ne Shqiperi, duke zbuluar ndoshta pa vetedije veten dhe grupin e tij, sepse ne e dime se sherbimet sekrete serbe s`kane pushuar se punuari kurre ne Kosov e dhe i kane pasur njerezit e tyre kudo, dhe i bien ne gjurme rrjetit.
Pasi jane zbuluar grupet, shumica prej djemeve te diteve te para te ushtrimeve ushtarake ne Shqiperi, kane ikur ne Perendim dhe une kam pasur rast te takohem me shumicen prej tyre. I kam pyetur pse ka ndodhur kjo?
Ata trgonin se pasi grupeve u ka rene ne gjurme pushteti, u jane drejtuar njerezve nen mbikeqyrjen e te cileve ata edhe kishin shkuar ne Shqiperi, dduke i pyetur se çka duhet te bejne me tej pasi qe disa prej djemve kishin rene ne burg?Duke mos ditur si te veprohet me tej, ata djem kane mbetur ne udhekryq pa ditur çka te bejne me tutje dhe kane bere zgjidhje individuale ne ate situate. Per mua, ata kane qene djem te mire, sepse nuk ka qene e lehte ne ate kohe te veprohet dhe jemi bindur se ata punen rreth pergatitjeve ushtarake ne Shqiperi s`e kane pasur me dy mendje. Por, secili prej tyre ka pyetur pergjegjesin e vet qe e ka pasur, duke i thene „mbajani kah te doni“. Dhe keshtu, deshtim pas deshtimi , ka ardhur perfundimi. Disa djem trima ne Drenice, megjithate kane vendosur te mos dalin jashte Kosoves dhe kane vendosur te rezistojne. Me nje fjale, organizimi dhe ajo lidhshmeria qe ishte u shkeput. U zbulua rrjeti ne te cilin ishin edhe Ademi dhe shoket e tij dhe, e vetmja rezistence per te mos ikur jashte, ishte rezistenca e Ademit dhe grupit te tij ne Drenice, Atyre u ka mjfaftuar vetem ai kursi ne Shqiperi, pergatitja e mehershme psikike dhe mbeshtetja familjare per te sakrifikuar. Pjese e kesaj rezistence ishte edhe familja jone. Kur ka ardhur puna e rezistences per atdheun, babagjyshi nuk ka njohur pengesa perpara dhe s`ka pyetur per asgje tjeter.
Po ju çfare benit ne ate kohe, me çka merreshit?
Murat Jashari: Pasi shkova ne Gjermani, babai Rifati u nis per ne Koso ve, ndersa une mbeta edhe me tej atje. Prija qe ne nderkohe te kthehesha ne Shqiperi per te filluar Akademine Ushtarake apo qe , ne diten e caktuar, te marrim ndonje aksion dhe te luftojme.
Kush ka qendruar prapa ketij organizimi?
Murat Jashari: E kam theksuar me heret se nuk kam qene ne rrjedha dhe nuk di kush i ka bere keto organizime, por qe ka qene nje Immer Berisha qe ishte ne Zvicer, njeri nder kryesoret e ketyre organizimeve .Immer Berisha eshte nga Majaci i Podujeves, eshte pikerisht ai qe e kishte ndihmuar ne Turqi baben Rifat dhe Hamzen rreth pamfleteve qe pergatiteshin atje pas demonstratave te vitit l98l dhe silleshinpastaj ne Kosove. Ai nje dite me tha:“djali i mire, pritem kete dite ne kete vend“, sepse une kisha per t`u kthyer ne Shqiperi, ka ndodhur kjo dy-tri dite, pasi qe babai kishte udhetuar per Kosove. Por, gjerat nuk ecen si ne i kishim menduar, u peshtoll organizimi dhe nuk ndodhi ajo qe ne prisnim te ndodhe, pra te ecin punet si duhet dhe organizimi te zgjerohet.
Si zhvillohen ngjarjet pastaj?
ADEM JASHARI ME GRUPIN E DRENICES VENDOSI TE REZISTOJE DHE TE MBETET NE KOSOVE
Murat Jashari: Duke pasur parasysh se pushteti kishte nuhatur organizimet e asaj kohe, nuk vonon shume dhe pas tri javeve qe grupet ishin kthyer ne Kosove, pason sulmi i pare i 3O dhjetorit te vitit l99l ne Prekaz me ç`rast sulmohet familja jone.Mua me behet dhe mendoj ses ne ate kohe, ndodh nje deshtim komplet i atij organizimi qe ishste. Djemte qe ishin trajnuar ne Shqiperi ia mbajten ne drejtime te ndryshme sepse ata duhej qe te gjendeshin vete si te munden dhe kah te munden. Kush ka dashur te shkoje dhe te qendroje ne Gjermani e Zvicer ka mundur ta beje kete, ndersa ne Kosove kane qendruar kryesisht Grupi i Drenices, nje pjese e ketij grupi: Adem Jashari, Sahit Jashari, Fadil Kodra, Ilaz Kodra dhe shoke te tjere qe ne ate kohe iu kane bashkangjitur ketyre. Kurse te tjeret, kane kerkuar fatin e vet ku kane mundur. Askush nuk mori pergjegjesi pse deshtoi ky organizim dhe pse ndodhi ajo qe ndodhi. Keso gjerash natyrisht qe ndodhin dhe nuk ishte ndonje katastrofe, sepse kjo ka ndodhur edhe me njerez te pushteteve te tjera, te cilet kane pasur ndihme edhe shumeme te forte se ky grup i shqiptareve te Kosoves, mirepo per deshtimin e organizimit tone te asaj kohe, d.m.th. te grupeve kosovare, mendoj se eshte dashur qe te jape pergjegjesi dikush.
Cka thoshte Ademi ne ate kohe rreth ketyre gjerave?
Murat Jashari: Sigurisht qe Baci Adem u ka çuar fjale atehere njerezve me te cilet ka qene ne kontakt per kete deshtim, por sa kam kuptuar nga ai, ata e kane larguar fajin prej vetes per deshtimin. Deri ku kane shkuar gjerat dhe kush kane qene fajtore, ne nuk mund ta dijme, por gjerat nuk mbeten sekret gjithmone. Megjithate, une mendoj se njerezit te cilet kane qene ne krye te ketij organizimi, jo vetem qe kane luajtur me fatin e njerezve, por kane luajtur edhe me fatin e kombit. Ndersa djemte qe kane shkuar ne Shqiperi, kane rrezikuar dhe kane qene ne gjendje qe ne ate kohe t`ia qesin gjoksin armikut. Ata qe shkuan ne Shqiperi per ushtrime ushtarake, per mua jane shtylla te forta te vendit tone dhe me keta njerez eshte luajtur ndersa askush nuk ka dhene as nje lloj pergjegjesi, qofte edhe morale para tyre. Kur e pa se pas atij deshtimi mund te ndodhe shumeçka, Ademi me disa shoke te tjere kane vazhduar rrugen dudke angazhuar njerez te ri brenda rrjetit te tyre sepse faktikisht ne kete kohe edhe filloi lufta , sepse armiku kishte identifikuar rrezikun nga i vinte. Mund te them se permes angazhimit ne kete çeta, edhepse jo me emrin „UCK“, te cilin e kane marre me vone , fillon organizimi i nje ushtrie te re te Kosoves.
Ata qe kane qene ne organizime ushtarake ne Shqiperi, punen e kane marre shume seriozisht dhe nuk i kane marre njohurite teorike dhe praktike qe me vone me to te tregojne mendjemadhesi para dikujt, por thjesht per te rezistuar. Ademi madje e ka thene disa here:“Nuk e kam marre pu shken per t`ia dhene Serbise, por per ta luftuar ate“. Ai ka punuar ne keto organizime pa nderprere dhe nuk ka bere pauza, por ka vepruar. Ademi me ka treguar se Bukoshi i kishte thene:“Do ta keni armatimin dhe perkrahjen time dhe çdo gje tjeter qe duhet per lufte“. Por per fat te keq, Ademi s`e pati as njeren e as tjetren. Zyrtaret e qeverise ne ekzil kane insistur qe Ademin ta qesin jashte Kosoves, por ai nuk pranoi duke ju thene se „une nuk kam hyre ne kete rruge per te dalur jashte Kosoves sepse askush s`me ka ndalur te dal, por s`kam pse te dal jashte dhe e kemi nisur nje rruge te cilen duhet ta çojme deri ne fund“. Ademi ka pase filluar pastaj edhe lidhjet me qeverine e atehershme te Kosoves, te cilat do te duhej te mbaheshin permes nje Muje Krasniqit. Edhe rreth kesaj lidhjeje jemi dudke mbledhur te dhena per te mesuar si ka funksionuar kjo lidhdje dhe si ka perfunduar ajo.
Dini ju Baci Rifat me shume rreth ketyre lidhjeve te Ademit me Qeverine e Kosoves ne ate kohe?
„DO TA KENI ARMATIMIN DHE PERKRAHJEN TIME DHE CDO GJE TJETER QE DUHET PER LUFTE“, I KISHTE THENE BUKOSHI ADEM JASHARIT GJATE BISEDES SY ME SY
Rifat Jashari:Ketu nuk ka ndonje fshehtesi, sepse keto gjera i kane ditur prej Rugoves, Bukoshit e poshste, sepse askush nuk e ben nje pune siç ishte ajo e shkuarjes se djemve ne Shqiperi dhe organizimeve luftarake, duke shkuar krye ne vete. Ushtrimet e djemve ne Shqiperi jane bere ne kontakt me njerez te cilet atehere e kane udhehequr Kosoven. Shembull, Ali Aliu ka qene atehere ne Zyren e Shqiperise. Ai sa di une sot ndodhet ne Shkup. Bile as nuk eshte marre ne pyetje kurre per keto pune dhe as qe eshte mbyllur kurre nga pushsteti. Ndersa Muje Krasniqi te cilin e permendi Murati, ka qenje nje lidhje permes Bukoshit dhe permes tij kane pasur te shkojne edhe lidhjet e Ademit dhe shokeve te tij me Qeverine e Bukoshit. Disa gjera kane mbetur te paqarta sikur edhe roli i disa njerezve ne keto pune.
Po Ademi vete a ka pasur kontakte me kreun e qeverise se Bukoshit?
Rifat Jashari: Po. Une e di se Ademi ka biseduar per dy ore rreshte sy me sy me Bujar Bukoshin ne Tirane. Ka qene kjo dikund me l992 apo l993 dhe sipas fjaleve te Ademit, te cilat ai m`i ka thenen permes telefonit menjehere pas atij takimi, iu kishte premtuar gjithçka, prej armatimit e deri ne mbeshtetjet e tjera.
Deshtimi i institucioneve qe moren per barre udheheqjen e atyre djemve, beri qe Ademi me shoke, jo vetem nga Drenica, por edhe nga Llapi, Dukagjini dhe nga te gjitha trojet shqiptare, ta fillojne punen dhe ta formoje Ushtrine Clirimtare te Kosoves (UCK) dhe si rezultat i luftes se saj dhe sakrifices se popullit, jemi sot ketu ku jemi. Sapo e ka perfunduar takimin me Bujar Bukoshin, Ademi me ka thirrur ne telefon dhe me ka thene:“Nese nuk deshtojne fjalet, premtimet jane shume te mira“. Megjithate, me vone dodli se ato premtime deshtuan.
Per çka kane biseduar ata, çfare i ka premtuar Bukoshi Ademit?
Rifat Jashari: Ne ate bisede, Ademi me ka treguar se Bukoshi i kishte ofruar çdo gje dhe i kishte thene:“Do ta keni armatimin dhe perkrakhjen time dhe çdo gje tjeter qe duhet per lufte“. Por per fat te keq, Ademi s`e pati as njeren e as tjetren. Premtimet qe iu kishin dhene Ademit, ishin premtime per mbeshtetjen e rruges qe ai kishste nisur me te gjitha format.
Por, duke qene se premtimet qe iu kishin dhene nuk u mbajten, zyrtaret e qeverise ne ekzil kane insistuar qe Ademin ta qesin jashte Kosove, por ai nuk pranoi duke iu thene se“une nuk kam hyre ne kete rruge per te dale jashte Kosoves, sepse askush s`me ka ndalur te dal, por s`kam pse te dal jashte dhe e kemi nisur nje rruge, te cilen duhet ta çojme deri ne fund“. Nje pjjese e atyre djemve qe ishin me Ademin ne Shqiperi dolen jashte Kosoves me shprese se pas nje periudhe te shkurter do te bejne nje organizim si duheet dhe do te kthehen prape ne Kosove per te vepruar, por ajo nuk ndodhi. Mund te them se pjesa dermuese e atyre djemve nuk iu ka pergjigjur me vone luftes çlirimtare, sepse une i njoh shumicen prej tyre.
Deshtimi i institucioneve qe moren per barre udheheqjen e atyre djemve, bere qe Ademi me shoke, jo vetem nga Drenica, por edhe nga Llapi, Dukagjini dhe nga te gjitha trojet shqiptare, ta fillojne punen dhe ta formojne Ushtrine Clirimtare te Kosoves (UCK) dhe si rezultat i luftes se saj dhe sakrifices se popullit, jemi sot ketu ku jemi....
