Nje nga elementet kulturore me te rendesishem dhe perfaqesues te qyteterimit Maya eshte kalendari. Ne fakt egzistojne teori te ndryshme mbi kete: disa burime flasin per dy kalendare: “tzolkin”, kalendari i shenjte, dhe “haab”, kalendari civil. Burime te tjera, ne kundershtim me keto, permendin nje kalendar te trete, “tun”, qe perdorej per perllogaritjet e gjata.“Tun“-i duket sikur futet ne kalendarin civil, dmth qe merret si sinonim per kalendarin civil: perdorimi i llogaritjeve te gjata, faktikisht, mund te behet vetem me nje kalendar te gjate, qe ne fakt eshte pikerisht kalendari civil.
“Tzolkin” duket si nje kalendar hyjnor dhe ritual, i ndare ne 13 muaj nga 20 dite seicili per nje total prej 260 ditesh. Ne kete kalendar kemi konceptin e dites (kin) dhe egzistojne dy tipe madhesishe/matjesh me te medha se sa dita por, jo te krahasueshme as me javen tone dhe as me muajin. Gjithsesi kemi nje emer per te pershkruar muajin ne kalendarin tzolkin: “uinik”.
“Tzolkin” duket si nje kalendar hyjnor dhe ritual, i ndare ne 13 muaj nga 20 dite seicili per nje total prej 260 ditesh. Ne kete kalendar kemi konceptin e dites (kin) dhe egzistojne dy tipe madhesishe/matjesh me te medha se sa dita por, jo te krahasueshme as me javen tone dhe as me muajin. Gjithsesi kemi nje emer per te pershkruar muajin ne kalendarin tzolkin: “uinik”.
Maya-t kishin njefare sjelljeje perkundjrejt diteve dhe shifrave: i shikonin nen nje aspekt hyjnor. Kishte dite qe konsideroheshin me fat dhe pa fat (sipas prifterinjve antike ishin te dobishem, me fat dhe pa fat, dhe kishin te benin me
Kalendari i dyte, “haab“, perbehej nga 360 dite plus 5 dhe perputhej me vitin diellor. Maya-t ishin ne dijeni qe viti diellor perbehej nga 365,242 dite dhe vendosen ta korigjonin kete gabim (dmth numrat pas presjes) me qellim per te patur nej numer te plote per nje saktesi me te madhe; krijuan keshtu kete kalendar duke e ndare ne 18 periudha (pop) seicili prej 20 ditesh qe shkonin nga zero ne 19. Dita e fundit e nje muaji (diktuar me numrin “zero”) ishte dhe dita e pare e muajit pasardhes. Ne fund te tetembedhejte periudhave shtohej nje tjeter, perbere vetem nga pese dite. Kjo periudhe kishte emrin “uayeb” dhe konsiderohej si e keqe.
LLOGARITE
Ashtu si pame me lart, Maya-t njihnin zeron. Ky popull numeronte me sistemin njezetor, dmth me baze njezeten. Pas nje periudhe ne te cilen perdoren hieroglifet, Maya-t adoptuan nje sistem me pike dhe viza.
Pikat tregonin numrat nga 1 ne 4, kurse viza tregonte 5-en. Zerua pasqyrohej me nje shenje ne formen e syrit. Sistemi i tyre ishte mbledhes por dhe pozicional, me nje fjale Maya-t ishin ne gjendje te shkruanin numra te çdo lloji.
