Negociata me Serbinë për Naim Frashërin

Sali Bashota/ Drejtori i Bibliotekës Kombëtare në Prishtinë flet për gjendjen aktuale të Bibliotekës Kombëtare të Kosovës. Kthimi në karton i librave gjatë kohës së luftës dhe shpresa për rikthimin e kopjeve të mbetura gjallë

28 vepra të Naim Frashërit, që Sali Bashota, drejtori i Bibliotekës Kombëtare të Prishtinës, i quan në gjuhën e zakonshme të një kosovari "Komplete", rezultojnë të humbura gjatë kohës së luftës në Kosovë. Në sirtarët e bibliotekës që ai drejton ekzistojnë tashmë vetëm dy vepra nga moria prej 30 veprash e shkrimtarit të njohur të shqiptarëve. Informacionet e mbërritura në zyrën e tij, apo ato që qarkullojnë brenda të interesuarve për fondin e veprave shqiptare të vjedhura apo të kthyera në karton gjatë kohës së luftës në fabrikën e Lubjanës, ndezin edhe drita të vogla jeshile, që konfirmojnë në mjegull se këto vepra mund të ekzistojnë ende apo që jo gjithë fondi i vjedhur është zhdukur, duke u kthyer në karton. Drejtori i Bibliotekës së Prishtinës, Sali Bashota, i cili ndodhet në Tiranë për të referuar mbi problemet e institucionit që drejton në Konferencën I Kombëtare të Bibliotekonomisë, që hapi siparin dje në ambientet e Bibliotekës Kombëtare, shprehet se për të gjitha këto vepra të humbura gjatë kohës së luftës në Kosovë po negociohet me autoritetet serbe, për t\‘i kthyer sërish në shtratin e tyre biologjik. "Ne i kemi çuar listën me veprat e humbura ose me ato që kemi informacione, Ministrisë së Kulturës në kuadër të bisedimeve që ajo ka me Serbinë për kthimin e trashëgimisë kulturore dhe aty ndodhen të gjitha shifrat që ne disponojmë", thotë Bashota. Edhe pse gama e objekteve të rezultuara të humbura në Kosovën e pasluftës është më e madhe se çfarë vendoset në shifra edhe në fusha të tjera si objektet me vlera arkeologjike, apo muzeore, Bashota thotë se interesi i institucionit të tij është rikthimi i librave që do të mbushte disi gjithë atë ftohtësi të krijuar nga mungesa e atyre që mbushnin sirtarët e fondit të pafund të Bibliotekës Nacionale në Kosovë. Bashota nuk do të mendojë se tashmë është momenti kur ai si drejtor duhet të merret me punë të tjera administrative, si përgatitja e stafit për katolizimin e gjithë veprave që ndodhen në këtë institucion, apo pajisjen me metodat më bashkëkohore një institucion të tillë. Përpos këtyre punëve të zakonshme për një drejtor të kohërave të sotme, një nga përgjegjësitë e tij më të mëdha është rikthimi i materialeve shpirtërore, të cilat në këto momente në Kosovë kanë më shumë rëndësi se teknikat elektronike.


Fondi i bibliotekës


Një vend të rëndësishëm në rikuperimin e Bibliotekës së Kosovës, pas humbjeve gjatë kohës së luftës kanë zënë edhe pasionantët e bibliotekave, njerëz të cilët i kanë besuar "thesaret" e tyre pikërisht për ngritjen e një biblioteke të re. Shqiptarët e Rumanisë kanë qenë ata që kanë dhënë më shumë kontribut në këtë aspekt. Bashota tregon se "shqiptarët e Bukureshtit kanë qenë një ndihmë e madhe për Bibliotekën e Kosovës". "Kohët e fundit kemi marrë një libër nga Patricia Anushi prej Londrës, e cila ka dhuruar një libër për Skënderbeun në gjuhën gjermane, që daton në vitin 1583", thotë Bashota. Një kontribut tjetër në këtë drejtim ka qenë edhe biblioteka e një prej personaliteteve më të njohura të shekullit XX, Kris Malokut, i cili ka dhuruar gjithë morinë e librave të bibliotekës së tij personale Bibliotekës së Kosovës. Njeriu që jetoi në Grac mendoi se kontributi më i mirë për çështjen shqiptare do të ishte kjo dhuratë e madhe, një biblioteke që kishte kaluar periudha të rënda gjatë jetës së saj. Bashota tregon se tashmë stafi i punës së tij është duke bërë katoligimin e dorëshkrimeve të vjetra, apo librave më të hershëm që ekzistojnë në këtë institucion, në mënyrë që më vonë të vendosë qartësisht të gjitha periudhat, në mënyrë të periodizuara. Por, për të arritur në stadin që ai dëshiron, një nga momentet kyçe është pikërisht rikthimi i thesareve të humbura, i shpirtit që mbajti gjallë për vite të tëra këtë pjesë të shpirtit të popullit të Kosovës.


Konferenca


Kjo konferencë është një mënyrë për të rritur interesin e mekanizmave qeveritarë, si në Tiranë ashtu edhe në Prishtinë ndaj librit dhe problemeve të tij. Sali Bashota thotë se krijimi i kësaj Konferencë Kombëtare të Bibliografisë, që hapi siparin dje në ambientet e Bibliotekës Kombëtare, është një mënyrë që dy bibliotekat kryesore në dy shtetet shqiptare të kenë mundësi dialogimi për problemet më të ndjeshme të tyre. Referuesit në këto diskutime do të kenë mundësi të diskutojnë për krijimin e një strategjie të përbashkët kombëtare për Bibliotekat. Sipas Bashotës, debati për rolin dhe misionin e bibliotekave shqiptare në botën e re demokratike përbrenda sfondit nacional, sigurisht që do t\‘i çelë të gjitha rrugët dhe mundësitë për krijimin e një perspektive të re kulturore në shumë drejtime, natyrisht për të kontribuar edhe në alternativat e tjera dobiprurëse. "Objektivat e kësaj konference do t\‘i përcaktojnë vlerat e veçanta dhe interesimet e përbashkëta të specialistëve të Shqipërisë e të Kosovës për t\‘i evidentuar dhe formuluar drejt e qartë faktorët që lëvizin dhe e përcaktojnë këtë veprimtari në fushën e hulumtimit e të kërkimit për bashkëpunim të ndërsjellë në shumë kahe, si dhe në nxitjen, përkrahjen, afirmimin e ideve funksionale në një shoqëri të drejtë dhe demokratike, ku libri, kultura, qytetërimi janë esenca e edukimit dhe zhvillimit të saj", thotë Bashota. Dje, referuesit kanë folur për problemet më të ndjeshme të dy institucioneve kryesore bibliotekare në Shqipëri dhe në Kosovë.

Vitin tjetër pritet që kjo konferencë të zhvendoset në Prishtinë. "Kjo është mënyra për të sensibilizuar opinionin publik, që të sigurohen sa më shumë fonde qeveritare dhe alternative për themelimin, pasurimin dhe zhvillimin e bibliotekave shqiptare të të gjitha llojeve dhe në të gjitha nivelet. Në Kosovë është i domosdoshëm një angazhim i përbashkët i institucioneve vendimmarrëse në kapërcimin e gjendjes jo të lakmueshme në shumë biblioteka, duke ditur fatin e tyre gjatë dhe pas luftës", thotë Bashota, i cili beson në një strategji të re për bibliotekat.

Që pas luftës, marrëdhëniet mes Bibliotekës Kombëtare në Tiranë dhe asaj të Prishtinës kanë pasur të tjera dimensione, të cilat Bashota i quan pozitive. I pranishëm gjatë diskutimeve të djeshme ka qenë edhe ministri i Kulturës, Bujar Leskaj, i cili i ka quajtur bibliotekat si "memoria e një kombi".