(Pashtriku.org, 30. 11. 2012) - Hasan Aliuka i Palacit nuk është alias Hasan Vuçitërni – Prishtina. Por, nuk mund të mos shfaqet qortimi publik: Pse z. Nusret Pllana nuk u konsultua me historianë. Së paku me autorin e veprës për HASAN PRISHTINËN!!?? Pse poetët, letrarët, gjuhëtarët, gazetarët kanë marrë guxim të marrin mbi vete përgjegjësi jashtë profesionit. Pse “Rilindja” boton libër dhe RTK-ja emeton dokumentar të pavlerësuar nga profesionistët?! Autor i nderuar, z. Nusret Pllana, shumë i adhuruar imi për angazhimet Tuaja për lirinë e atdheut, tërhiqi, publikisht, librin dhe filmin!. E tëra kjo është në interes të ruajtjes së figurës historike të Hasan Prishtinës, madhor i kombit, nga përdhosja, krejt e paqëllimshme, e idealistëve ndër më të dëshmuarit si të tillë.
“Mos bëj dëshmi të rrejshme!” - J e z u s i.
Më 11 shtaror 2000, miku dhe i adhuruari im, z. N u s r e t P l l a n a, ma dhuroi librin “publicistik”: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave”, me përkushtimin “Përzemërsisht” dhe më ftoi në promovimin e tij që duhej të mbahej në Shtëpinë e Kulturës “Hasan Prishtina” të Vushtrrisë. Librin e lexova menjëherë dhe u ndjeva i shokuar. Informatoret: Shehide e Hajrije Aliuka nuk janë motra të Hasan Prishtinës, as kanë lidhje gjaku vëllazërie me Hasan Prishtinën. I Vëlla i tyre, Hasan Aliuka, nuk është figurë historike.
Nuk shkova në promovimin e librit, sepse në atmosferën e shënimit festiv të një “suksesi” nuk mund ta shfaqja të vërtetën. U përpoqa të gjeja prehje në mendimin e Volterit: “Me librat është si me njerëzit. Një numër i vogël i tyre luan rol të rëndësishëm, kurse të tjerat humbin në shumicë”.I Thashë unit: “Lëshoje teposhtë, edhe kjo harrohet…!”
“Mos bëj dëshmi të rrejshme!” - J e z u s i.
Më 11 shtaror 2000, miku dhe i adhuruari im, z. N u s r e t P l l a n a, ma dhuroi librin “publicistik”: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave”, me përkushtimin “Përzemërsisht” dhe më ftoi në promovimin e tij që duhej të mbahej në Shtëpinë e Kulturës “Hasan Prishtina” të Vushtrrisë. Librin e lexova menjëherë dhe u ndjeva i shokuar. Informatoret: Shehide e Hajrije Aliuka nuk janë motra të Hasan Prishtinës, as kanë lidhje gjaku vëllazërie me Hasan Prishtinën. I Vëlla i tyre, Hasan Aliuka, nuk është figurë historike.
Nuk shkova në promovimin e librit, sepse në atmosferën e shënimit festiv të një “suksesi” nuk mund ta shfaqja të vërtetën. U përpoqa të gjeja prehje në mendimin e Volterit: “Me librat është si me njerëzit. Një numër i vogël i tyre luan rol të rëndësishëm, kurse të tjerat humbin në shumicë”.I Thashë unit: “Lëshoje teposhtë, edhe kjo harrohet…!”
Dr.Nysret Pllana, autori i librit: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave” dhe filmit “dokumentar”: “Hajde vëlla, se edhe vorret gëzohen për ty”!
........................................................
Por, koha vërtetoi se gabova. RTK-ja, më 28 qershor 2002, emetoi filmin “dokumentar”: “Hajde vëlla, se edhe vorret gëzohen për ty!” (citim sipas librit, sepse nuk e kapa fillimin e dokumentarit). “Kuriozitet” i befasishëm, eurekë “shkencore historiografike” e shekullit. Hasan Prishtina, aq i Madh dhe, gjaku i tij (i prindërve dhe i vllezërve) aq i harruar, deri në përbuzje në “djepin e lindjes”. Aliukët që paskëshin“d h a n ë” një Hasan Prishtinë – tashti të vdekur për së gjalli?! Dhe, Ku janë historianët – sikur alarmon ekipi i fakultetlinjve që mori pjesë në bërjen e librit “publicistik” dhe të filmit “dokumentar” të Nusret Pllanës?!!!
Dhjetëra veta nga Drenica, nga Kosova dhe nga mërgata, edhe publicistë e studiues, në ballafaqime dhe me telefonata, kërkojnë shpjegime dhe njëkohësisht akuzojnë: “Ku jeni Ju, historianët…?!”
Këtu nuk dua as mund të flasë gjithanshëm për librin, as për filmin. Realisht, me vetë faktin se fjalët “publicistik” dhe “dokumentar” i kam futur nën thonjëza që nënkupton se librin nuk mund ta kuptojë si pupblicistikë (e botoi Biblioteka PUBLICISTIKЁ e gazetës Rilindja), as filmin për dokumentar. Vepra publicistike dhe filmi dokumentar, nisur nga teoria e përgjithshme, janë kurorëzim i hulumtimeve, janë pasqyrim i rezultateve të hulumtimeve të kryera, janë sublimim i mesazheve të çështjes, dhe jo hetim i çështjes, jo procedim hetimor, aq me pak parapërcaktim i autorit për të arritur diçka, me çdo çmim, siç është dokumentuar në tekstin, drith e miell, të librit: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave” dhe në dokumentarin: “Hajde vëlla, se edhe vorret gëzohen për ty”! - shumë të rëndësishëm si autopsikotekst për të caktuar shkallën e paranojes apo të delirium expansivum të ekipit të intelektualëve që morën pjesë në ngritjen e “librit” dhe të “dokumentarit” të z. Nusret Pllana.
Për këto që u thanë më lart, veçant për librin, nuk do të reagoja, përpos, paevitueshëm, në nëntekst të ndonjë vepre historiografike për Hasan Prishtinën, ngase po të reagoja aktualisht do të binte sikur “de lana caprina rixari”, për faktin se në shoqërinë tonë libri lexohet pak dhe lihet, e “harrohet”, kurse filmi shikohet, përfolet dhe krijon opinion. Vërtet, për vërtetësinë e rrëfimeve në librin e Pllanës, për afro dy vjet nga botimi, më kanë pyetur dy-tre veta, kurse për filmin, për tri-katër ditë më janë drejtuar dhjetëra veta, shumica për të më qortuar, me një dozë të sharjes: “Ku jeni Ju, historianët, bre…?!”
Dhjetëra veta nga Drenica, nga Kosova dhe nga mërgata, edhe publicistë e studiues, në ballafaqime dhe me telefonata, kërkojnë shpjegime dhe njëkohësisht akuzojnë: “Ku jeni Ju, historianët…?!”
Këtu nuk dua as mund të flasë gjithanshëm për librin, as për filmin. Realisht, me vetë faktin se fjalët “publicistik” dhe “dokumentar” i kam futur nën thonjëza që nënkupton se librin nuk mund ta kuptojë si pupblicistikë (e botoi Biblioteka PUBLICISTIKЁ e gazetës Rilindja), as filmin për dokumentar. Vepra publicistike dhe filmi dokumentar, nisur nga teoria e përgjithshme, janë kurorëzim i hulumtimeve, janë pasqyrim i rezultateve të hulumtimeve të kryera, janë sublimim i mesazheve të çështjes, dhe jo hetim i çështjes, jo procedim hetimor, aq me pak parapërcaktim i autorit për të arritur diçka, me çdo çmim, siç është dokumentuar në tekstin, drith e miell, të librit: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave” dhe në dokumentarin: “Hajde vëlla, se edhe vorret gëzohen për ty”! - shumë të rëndësishëm si autopsikotekst për të caktuar shkallën e paranojes apo të delirium expansivum të ekipit të intelektualëve që morën pjesë në ngritjen e “librit” dhe të “dokumentarit” të z. Nusret Pllana.
Për këto që u thanë më lart, veçant për librin, nuk do të reagoja, përpos, paevitueshëm, në nëntekst të ndonjë vepre historiografike për Hasan Prishtinën, ngase po të reagoja aktualisht do të binte sikur “de lana caprina rixari”, për faktin se në shoqërinë tonë libri lexohet pak dhe lihet, e “harrohet”, kurse filmi shikohet, përfolet dhe krijon opinion. Vërtet, për vërtetësinë e rrëfimeve në librin e Pllanës, për afro dy vjet nga botimi, më kanë pyetur dy-tre veta, kurse për filmin, për tri-katër ditë më janë drejtuar dhjetëra veta, shumica për të më qortuar, me një dozë të sharjes: “Ku jeni Ju, historianët, bre…?!”
Mehmet Kajtazi
........................................
Pse më drejtohen lexuesit e librit dhe shikuesit e filmit të Pllanës vetëm mund të paragjykoj: Se i përkas gjeneratës së vjetër të historinëve të Kosovës, se isha dhe jam bukur publik, se jam marrë me jetën dhe me veprën e Hasan Prishtinës, se jam njohës i kujtesës historike të popullit jo vetëm në Drenicë, se jam nga Drenica dhe, në njëfarë dore, i lidhur ngushtë me të kaluarën, me të sotmen dhe me të ardhmen e saj deri në shkallën e familjarizmit. Ndaj, pse i kam “heshtur faktet”, ose pse “nuk i kam parë ato”, që i “zbardhi” z. Nusret Pllana?!
Dreqi tapall që e lëkundi kujin dhe u bë shamata në përrallë, është Mehmet Kajtazi, gazetar dhe shkrimtar me imagjinatë teke. “Shpikjen” e tij e përvetësuan, pa hezitim dhe pa gjykim, idealistët Nusret Pllana e Zeqir Gërvalla. Në këtë kurth mehmetkajtazian ra i tërë ekipi që ngriti librin dhe filmin e Pllanës. Informatorët: Shehidja (lindur më 114?) dhe Hajria ((lindur më 109?) në kohën e intervistimit kandidate për pacientë potencial për hospitalim në psikiatri me diagnozat: demens, dementia, dementia agitata plus senilis. Dhe, bërësitë e librit dhe të filmit, fatkeqësisht, nuk e kuptuan urtakun Kamer Mëziu (1908), më 15 nëntor 1997, në Marinë: “Ju deri tashti keni kërkuar rrënjën edhe të Hasan Prishtinës, edhe të familjes së Aliukëve. Që besa, nuk e keni gjetur deri sot” (fq. 97)!!
Vërtet, as qenia shoqërore shqiptare e Hasan Ahmet Ali Shishkut nuk përkonte me qenien shoqërore shqiptare të Hasan Ahmet Ali Ukës. Qenia shoqërore shqiptare e të parit ishte qyterare fisnike borgjezo-intelektuale orientale, kurse e të dytit fshatare bujqësoro-blegtorale tradicionale. Faktet janë kokëforta, thonë anglezët!
Sa dihet, gjyshi i të parit, pra Ali Shishku, u shkëput nga Drenica, fillimisht nga Hasaprishtina (ish-Palaci) në Mikushnicë, e pastaj në Vushtrri, aty rreth - sipas Biografit të parë Hasan Prishtinës Ali Berisha shkoi në Vushrri në vitin 1771. Kjo datë nuk mund të konsiderohet e sakt edhe për faktin se në periudhën e Lidhes së Prizrenit djali i Aliut ishte Kryetar i Degës së Lidhjes Shqiptare për Nahinë e Vushtrrisë. Kjo familje në Vushtrri më vonë do të njihet me emrin Shishkoviq, nga fundi i shekullit XIX nisi të quhet Familja e Zejnullah Begut.
Ndërkaq, Aliukët u shkëputën nga Lumëkuqi (ish-Samadrexhë) e Përmalinës, në verilindje të Vushtrrisë, fillimisht në Besnik (ish- Beçiq) e tani në Hasaprishtinë (Palac) të Drenicës.
I pari, Ali Shishko, la Drenicën për shkaqe ekonomike, kurse i dyti, Ali Uka, sa di unë, la Samadrexhën nga “rraxhat”. Nipi i të parit, Hasan Prishtina, u vra për shkaqe politike, kurse nipi i të dytit, Hasan Aliuka, ra viktimë e hasmërive me moh (as i dihet varri). Për Hasanin historik (Hasan Prishtinën) është e pasur kujtesa historike në Drenicë, kurse Hasan Aliuka (pa ndonjë rëdësi për historinë e vendit) është inekzistues në kujtesën historike.
Dreqi tapall që e lëkundi kujin dhe u bë shamata në përrallë, është Mehmet Kajtazi, gazetar dhe shkrimtar me imagjinatë teke. “Shpikjen” e tij e përvetësuan, pa hezitim dhe pa gjykim, idealistët Nusret Pllana e Zeqir Gërvalla. Në këtë kurth mehmetkajtazian ra i tërë ekipi që ngriti librin dhe filmin e Pllanës. Informatorët: Shehidja (lindur më 114?) dhe Hajria ((lindur më 109?) në kohën e intervistimit kandidate për pacientë potencial për hospitalim në psikiatri me diagnozat: demens, dementia, dementia agitata plus senilis. Dhe, bërësitë e librit dhe të filmit, fatkeqësisht, nuk e kuptuan urtakun Kamer Mëziu (1908), më 15 nëntor 1997, në Marinë: “Ju deri tashti keni kërkuar rrënjën edhe të Hasan Prishtinës, edhe të familjes së Aliukëve. Që besa, nuk e keni gjetur deri sot” (fq. 97)!!
Vërtet, as qenia shoqërore shqiptare e Hasan Ahmet Ali Shishkut nuk përkonte me qenien shoqërore shqiptare të Hasan Ahmet Ali Ukës. Qenia shoqërore shqiptare e të parit ishte qyterare fisnike borgjezo-intelektuale orientale, kurse e të dytit fshatare bujqësoro-blegtorale tradicionale. Faktet janë kokëforta, thonë anglezët!
Sa dihet, gjyshi i të parit, pra Ali Shishku, u shkëput nga Drenica, fillimisht nga Hasaprishtina (ish-Palaci) në Mikushnicë, e pastaj në Vushtrri, aty rreth - sipas Biografit të parë Hasan Prishtinës Ali Berisha shkoi në Vushrri në vitin 1771. Kjo datë nuk mund të konsiderohet e sakt edhe për faktin se në periudhën e Lidhes së Prizrenit djali i Aliut ishte Kryetar i Degës së Lidhjes Shqiptare për Nahinë e Vushtrrisë. Kjo familje në Vushtrri më vonë do të njihet me emrin Shishkoviq, nga fundi i shekullit XIX nisi të quhet Familja e Zejnullah Begut.
Ndërkaq, Aliukët u shkëputën nga Lumëkuqi (ish-Samadrexhë) e Përmalinës, në verilindje të Vushtrrisë, fillimisht në Besnik (ish- Beçiq) e tani në Hasaprishtinë (Palac) të Drenicës.
I pari, Ali Shishko, la Drenicën për shkaqe ekonomike, kurse i dyti, Ali Uka, sa di unë, la Samadrexhën nga “rraxhat”. Nipi i të parit, Hasan Prishtina, u vra për shkaqe politike, kurse nipi i të dytit, Hasan Aliuka, ra viktimë e hasmërive me moh (as i dihet varri). Për Hasanin historik (Hasan Prishtinën) është e pasur kujtesa historike në Drenicë, kurse Hasan Aliuka (pa ndonjë rëdësi për historinë e vendit) është inekzistues në kujtesën historike.
Historiani dhe studiuesi - Prof.Dr.Muhamet Pirraku.
................................................
Më lartë thashë se burimi i çështjes është imagjinata teke e Mehmet Kajtazit. Ky, më 15 tetor 1997, botoi në “Bujku” shkrimin: “Shpalime historike: Motra e Hasan Prishtinës jeton në Kastriot të Drenicës” (?!!!), të ilustruar me fotografinë e plakës Shehide Ahmeti – Dervishi. Pa vonuar kontaktova me autorin dhe, si miku i tij i moçëm, e qortova: “Mehmet, kam ardhur për të ta rikujtuar një sentencë të një dijetari: “Kurrë nuk dëshiroj të flas me njeriun i cili ka shkruar më shumë libra, se sa i ka lexuar!?”, ndaj, vëlla, lexoje librin: që për autor ka një Burrë- Dr. Tahir Abdyli: Hasan Prishtina në Lëvizjen Kombëtare e Demokratike Shqiptare 1908-1933, botuar më 1990, dhe pikërisht Kreun I: Shënime të shkurtra për familjen dhe fëmijërinë, mjafton faqet 14-24. Do të mësosh diçka reale nga ajo që Ti synon ta gjeshë në kujtesën e një halle fatzeze dhe të sëmurë…!?!”
Pse i thashë kështu?!
E drejta, e njoh bukur mirë kujtesën historike të Hasaprishtinës (Palacit), të Mikushnicës , të Drenicës e të Vushtrrisë për Hasan Prishtinën. Edhe sot më janë ruajtur 29 faqe shkrimi me makinë, “Shënime nga Fazli Barani (Klinë), Osman Kryshefci (Dardhisht), Daut Loshi (Pemishtë) dhe Brahim Rexha (Turiçec)”. Shënimet i realizuan, në fillim të viteve të ’50-ta të shekulli XX, profesorët: Ibrahim Zherka e Sabit Shabi-Uka - me kërkesë dhe për interesa të UDB-ës. Aty flitet edhe për lidhjet e Hasan Vuçitërnit - Prishtinës me Drenicën.
E njoh mirë punën kolosale në terrenin e Drenicës të gjurmuesve të traditës dhe të folklorëve: Halil Kajtazi, Anton Çetta e Mehmet Rukiqi. Kisha shënime nga mësuesit veteranë: Beqir Bajraktari, Ymer Dervish, Islam Fana e Selim Spahia. Kisha një det informatash të hedhura në letër në vitet ’60-80-ta të shekullit XX për kujtesën historike të Drenicës dhe të viseve periferike, nga më shumë se njëqind e pesëdhjetë pleq urtakë të Drenicës e të Kosovës Qendrore, të moshës deri në 98 vjeç. Të përmendi këtu vetëm informatorët nga Palaci: Mulla Abdullah Arif Hoti (1903), Zenel Fazli Hoti (1898), Mulla Jashar Miftar Kabashi (mbi 80 vjeç), Fejzullah Kabashi (70 vjeç), Zukë Xani (1902), Milazim Shaqir Koca (1906), të intervistuar më 28 dhe 29 prill 1977.
Kurrë, para shkrimit të M. Kajtazit, nuk kisha dëgjuar, shënuar as lexuar se Hasan Prishtina ishte drenicar i mirëfilltë (i lindur në Drenicë) as se ishte djalë fshatari, e fshatareje, vëlla i dy motrave fshatare, bija të Aliukëve të Palacit.
Për fëmijërinë, për familjen, për shkollimin dhe për lidhjet e Hasan Prishtinës me djepin e paraardhsve, me Drenicën, tre breza para tij, dija më shumë se sa është në veprën: me autor- Dr. Tahir Abdyli: Hasan Prishtina në Lëvizjen Kombëtare e Demokratike Shqiptare 1908-1933. Kur është shkruar kjo vepër, edhe po të donte autori vetëm aq ka mundur të përbirojë para syrit shumë të mpreftë të botuesit Nazmi Rahmani, kam përvojë të hidhur gjatë përgatitjes së botimit të librit “Hasan Prishtina….”.
Dhe, të mos më përshkruhet për lavd ky konstatim: Jam njohës relativisht i mirë i burimeve për jetën dhe veprën e Hasan Prishtinës dhe jam i sigurt në faktet: Hasan Prishtina nuk ishte i tillë, çfarë portretohet në librin dhe në dokumentarin e N. Pllanës. Nuk është rritur në ambient shqiptar fshatar, nuk ishte bir analfabetie belaxhjije, nuk është i Aliukëve të Palacit, të cilët, dorën në zemër, patën telashe edhe nga pushteti serbo-jugosllav në vitet të ’20-30-ta të shek. XX. Disa nga ta shtegtuan në Shqipëri, si edhe një pjesë nga të gjakut tim. Vëllazëria Aliuka nuk është aq e padenjë ndaj gjakut të vet, siç del në libër dhe në film.
Por, të mos largohemi nga problemi. Në përvjetorin e Shoqatës “Hasan Prishtina” për Kthimin e të Shpërngulurve, të mbajtur në Xhaminë e Palacit, në fillim të vitit 1992, u ligjërua për Hasan Prishtinën, si bir i gjakut të veliqëve-mangjollajve. Ishte i pranishëm i tërë fshati, një pjesë e Drenicës dhe e Kosovës. Midis tyre, mund t’i dalloni, në incizimet filmike dhe në fotografitë, shumë aliukëve. Madje edhe mësuesin Selim Mëziu, të Marinës, i cili, sipas M. Kajtazit e N. Pllanës, e paskësh lëshuar larvën për aferën publicistiko-dokumentare për “Hasan Prishtinë bir i Aliukëve” ?!!!
Ishin aty edhe dy veprimtarët: Idriz Rreci, Gani Koci e, besoj, nuk mund të mos ishte edhe Mësuesi Selim - Spahia, tashti të gjithë “konsulentë” në “eurekën” Kajtazi - Pllana. Të gjithë, fuqimisht u aplauduan konstatimeve për prejadhjen drenicare veliqo-mangjollore të Hasan Prishtinës. Ndaj konstatimi i M. Kajtazit në hapje të librit: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave”: “…Unë jam motra e Hasan Prishtinës (…) Të gjithë në Palac e kanë ditur se Hasan Prishtina ka lindur në Palac. Të gjithë heshtnin dhe bënin me dorë nga themelet e djegura … (fq.5)” . Kjo është më shumë se somnabulizëm e poshtësi !!??
Dhe, pse as më parë, as aso kohe, as kurrë më pas, nuk folën Aliukët e shëndoshë për fatin e Hasanit të tyre - as për si Hasan Aliuka e as për si Hasan Prishtina!? Nuk më takon as dua rolin e hetuesit gjyqësor. Këtë ia la atij që dyshon në vërtetësinë e konstatimeve të mia.
Për të mos mbetur në nivel të spekulimeve retorike, detyrohemi të ballaqojmë të “dhënat” nga “procesi” i marrjes në hetuesi me dashamirësi, të Nënëlokës Shehide Ahmet Aliuka - Dërvishi nga “shokët e Hasanit” (fq.19 etj.) me të dhënat historiografike bublike në veprën: Dr. Tahir Abdyli: Hasan Prishtina në Lëvizjen Kombëtare e Demokratike Shqiptare 1908-1933, të cilën grupi i “hetuesve”, me Z. Gërvalla – N. Pllana në krye, i “dhuruan” “Motrës Shehide” (Filmi, Libri, fq. 119, III). Do të shtoj vetëm ndonjë shpjegim të domosdoshëm.
Pse i thashë kështu?!
E drejta, e njoh bukur mirë kujtesën historike të Hasaprishtinës (Palacit), të Mikushnicës , të Drenicës e të Vushtrrisë për Hasan Prishtinën. Edhe sot më janë ruajtur 29 faqe shkrimi me makinë, “Shënime nga Fazli Barani (Klinë), Osman Kryshefci (Dardhisht), Daut Loshi (Pemishtë) dhe Brahim Rexha (Turiçec)”. Shënimet i realizuan, në fillim të viteve të ’50-ta të shekulli XX, profesorët: Ibrahim Zherka e Sabit Shabi-Uka - me kërkesë dhe për interesa të UDB-ës. Aty flitet edhe për lidhjet e Hasan Vuçitërnit - Prishtinës me Drenicën.
E njoh mirë punën kolosale në terrenin e Drenicës të gjurmuesve të traditës dhe të folklorëve: Halil Kajtazi, Anton Çetta e Mehmet Rukiqi. Kisha shënime nga mësuesit veteranë: Beqir Bajraktari, Ymer Dervish, Islam Fana e Selim Spahia. Kisha një det informatash të hedhura në letër në vitet ’60-80-ta të shekullit XX për kujtesën historike të Drenicës dhe të viseve periferike, nga më shumë se njëqind e pesëdhjetë pleq urtakë të Drenicës e të Kosovës Qendrore, të moshës deri në 98 vjeç. Të përmendi këtu vetëm informatorët nga Palaci: Mulla Abdullah Arif Hoti (1903), Zenel Fazli Hoti (1898), Mulla Jashar Miftar Kabashi (mbi 80 vjeç), Fejzullah Kabashi (70 vjeç), Zukë Xani (1902), Milazim Shaqir Koca (1906), të intervistuar më 28 dhe 29 prill 1977.
Kurrë, para shkrimit të M. Kajtazit, nuk kisha dëgjuar, shënuar as lexuar se Hasan Prishtina ishte drenicar i mirëfilltë (i lindur në Drenicë) as se ishte djalë fshatari, e fshatareje, vëlla i dy motrave fshatare, bija të Aliukëve të Palacit.
Për fëmijërinë, për familjen, për shkollimin dhe për lidhjet e Hasan Prishtinës me djepin e paraardhsve, me Drenicën, tre breza para tij, dija më shumë se sa është në veprën: me autor- Dr. Tahir Abdyli: Hasan Prishtina në Lëvizjen Kombëtare e Demokratike Shqiptare 1908-1933. Kur është shkruar kjo vepër, edhe po të donte autori vetëm aq ka mundur të përbirojë para syrit shumë të mpreftë të botuesit Nazmi Rahmani, kam përvojë të hidhur gjatë përgatitjes së botimit të librit “Hasan Prishtina….”.
Dhe, të mos më përshkruhet për lavd ky konstatim: Jam njohës relativisht i mirë i burimeve për jetën dhe veprën e Hasan Prishtinës dhe jam i sigurt në faktet: Hasan Prishtina nuk ishte i tillë, çfarë portretohet në librin dhe në dokumentarin e N. Pllanës. Nuk është rritur në ambient shqiptar fshatar, nuk ishte bir analfabetie belaxhjije, nuk është i Aliukëve të Palacit, të cilët, dorën në zemër, patën telashe edhe nga pushteti serbo-jugosllav në vitet të ’20-30-ta të shek. XX. Disa nga ta shtegtuan në Shqipëri, si edhe një pjesë nga të gjakut tim. Vëllazëria Aliuka nuk është aq e padenjë ndaj gjakut të vet, siç del në libër dhe në film.
Por, të mos largohemi nga problemi. Në përvjetorin e Shoqatës “Hasan Prishtina” për Kthimin e të Shpërngulurve, të mbajtur në Xhaminë e Palacit, në fillim të vitit 1992, u ligjërua për Hasan Prishtinën, si bir i gjakut të veliqëve-mangjollajve. Ishte i pranishëm i tërë fshati, një pjesë e Drenicës dhe e Kosovës. Midis tyre, mund t’i dalloni, në incizimet filmike dhe në fotografitë, shumë aliukëve. Madje edhe mësuesin Selim Mëziu, të Marinës, i cili, sipas M. Kajtazit e N. Pllanës, e paskësh lëshuar larvën për aferën publicistiko-dokumentare për “Hasan Prishtinë bir i Aliukëve” ?!!!
Ishin aty edhe dy veprimtarët: Idriz Rreci, Gani Koci e, besoj, nuk mund të mos ishte edhe Mësuesi Selim - Spahia, tashti të gjithë “konsulentë” në “eurekën” Kajtazi - Pllana. Të gjithë, fuqimisht u aplauduan konstatimeve për prejadhjen drenicare veliqo-mangjollore të Hasan Prishtinës. Ndaj konstatimi i M. Kajtazit në hapje të librit: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave”: “…Unë jam motra e Hasan Prishtinës (…) Të gjithë në Palac e kanë ditur se Hasan Prishtina ka lindur në Palac. Të gjithë heshtnin dhe bënin me dorë nga themelet e djegura … (fq.5)” . Kjo është më shumë se somnabulizëm e poshtësi !!??
Dhe, pse as më parë, as aso kohe, as kurrë më pas, nuk folën Aliukët e shëndoshë për fatin e Hasanit të tyre - as për si Hasan Aliuka e as për si Hasan Prishtina!? Nuk më takon as dua rolin e hetuesit gjyqësor. Këtë ia la atij që dyshon në vërtetësinë e konstatimeve të mia.
Për të mos mbetur në nivel të spekulimeve retorike, detyrohemi të ballaqojmë të “dhënat” nga “procesi” i marrjes në hetuesi me dashamirësi, të Nënëlokës Shehide Ahmet Aliuka - Dërvishi nga “shokët e Hasanit” (fq.19 etj.) me të dhënat historiografike bublike në veprën: Dr. Tahir Abdyli: Hasan Prishtina në Lëvizjen Kombëtare e Demokratike Shqiptare 1908-1933, të cilën grupi i “hetuesve”, me Z. Gërvalla – N. Pllana në krye, i “dhuruan” “Motrës Shehide” (Filmi, Libri, fq. 119, III). Do të shtoj vetëm ndonjë shpjegim të domosdoshëm.
Nuk do të ndalem në llapsuset dhe kundërtshtitë brenda faqeve të librit as të storieve të filmit. Ali Uka i Samadrexhës së Përmalinës (fq. 84 etj.) la djemtë: Ferizin, Abdylin dhe Ahmetin. I pari vdiq rreth 100 vjeç, kurse Abdyli dhe Ahmeti u vranë (fq. 53-54). Familja e Hasan Aliukës, sipas Shehides, ishte puro fshatare patriarkale me 55 anëtarë (fq. 21 etj). Nisur nga gjuha e dy “motrave” – Shehides e Hajrisë, në familjen e Hasan Aliukës gjuhë nëne ishte shqipja. Ahmet Aliuka la tre djem: Hasanin, Hysenin dhe Brahimin dhe tri vajza: Shehiden, Havën dhe Hajrinë (20-21). Ishin nipa të Shalakëve të Gjytetit (ish-Dubofci). Hasani mësoi për hoxhë në Prishtinë dhe “nga Prishtina vinte këmbë në Palac, vëllai i motrës” (fq.85, 89!) dhe ishte i fejuar me Halimen, motër e Azem Bejtës (fq. 56 etj.). Pasaktësitë eventuale për Aliukët nuk janë punë imja.
Por, nëse, më 1997, Hajria ishte rreth 90 vjeç (fq. 43, 44), del se Hasan Aliuka ishte larguar nga shtëpia, pa nishan, rreth vitit 1907, në moshën 34 vjeç. Dhe, nëse është e saktë se Nënë Shehidja ka vu kororë martese më 1912 (fq. 79), pas “largimit” të të vëllait, Hasan Alisë, del se kotnasekoti përmenden Azem Bejta, Isë Boletini e Bajram Curri përkrah Hasan Aliukë Prishtinës - shpikje kajtazo-pllaniane (fq.46, 88 etj.).
Mbështetje e Hasan Aliukës, sipas Pllanës, ishte i ungji, Ferizi (fq. 21, 29, 54), i cili e “këshilloi” nipin, Hasan Aliukën: “Bëju, more bir, kurban për këtë shtëpi, për këtë familje dhe largoju nga këtu, nuk po sheh se duan të na qesin fare” (fq. 84). Ferizi “i ka thënë të largohet nga shtëpia (…) pa këpucë dhe pa çorapë. (fq. 86).
Zerzele!!!?? Halimja është martuar dhe trashëguar në Llaushë, ndaj pse Kajtazi – Pllana nuk dënjuan t’i intervistonin pinjollët e saj - për fatin e nënës, të tezeve dhe të dajallarëve aliukë të Palacit?!!!
Dhe, në thërritjet e motrës, Shehides: “O hajde, more Hasan Aliuka, hajde njëherë…!” Se qe njëqind e më shumë vjet po të pret motra! Hajde, he burrë i dheut… Hajde kalle edhe një herë… Hajde, vëlla, një herë… se edhe varret çohen në këmbë e gëzohen për ty!” a nuk do parë dëshirën e motrës të shtresuar në ndërdijen e saj, në qenien e saj shqiptare, për hakmarrje, për gjakmarrje. Një sensorium et delirium fixum plus delirium hallucinatorium.
Vërtet, i tërë rrëfimi kajtazo-pllanian është intrigues dhe i paqëndrueshëm. Në Letrën e Hasan Aliukës!!??, pak muaj pas “largimit nga shtëpia”, me porosinë për nënën shtatzënë për emrin e fëmijës që do ta lindë (fq.10, 22, 44), do parë mjetin alibi të vrasësit për të humbur gjurmët e viktimës. Edhe vëllau i vogël i Hasan Aliukës, Brahimi nuk u trashëgua, sepse sapo kishte mbaruar ushtrinë, gjithësesi të Mbretërisë së Jugosllavisë, e “mbytën me dru” (fq.20) “fqinjët për asgjë…!?” (54). Nënë Hajrija dinte për këtë tragjedi dhe kërkonte të mos zbardhej shkaku: “Më mirë të mos dihen këto punë për çka jemi vrarë” (fq. 54). Hajrija dinte saktë se i et, Ahmet Ali ukka, i ishte vrarë në Palac “atë vit kur kishte hyrë Shqipëria” (1941), kurse nënë, Zadeja, kishte vdekur në Palac “gjatë Luftës së Shaban Palluzhës” (1945).
* * *
Tashti të shohim faktet gjenealogjike dhe historike për Hasan be Vuçitërnin – Prishtina, sipas historisë me autor Dr. T. Abyli: Hasan Vuçitërni - Prishtina është brezi i tretë i ambientuar në jetën qytetare orientale të Vushtrrisë. Familja e Hasan Ahmet Ali Shishkos, është degë e vëllazërisë Veliq të Palacit, siç është edhe vëllazëria Mangjolli e Mikushnicës. Haxhi Ali Shishko la djemtë: Mehmetin, Mahmutin dhe Ahmetin. Nisur nga të dhënat arkivale osmane e serbe, së paku nga koha kur lindi Hasan Vuçitërni – Prishtina (më i sigurt është viti 1878, (e as viti 1873) i kalkulimeve mehmetkajtaziane për moshën e Hasan dhe Shehide Aliukës nuk përputhet me realitetin.
Të themi edhe këtë: Aliukët gjuhë e familjes e kishin shqipen, kurse fmilja e Hasan be Vuçitërnin- Prishtina gjuhë të familjes e kishin turqishten.
Djemtë e Ali Shishkos nuk kanë përjetuar hasmëri, gjakosje e vëllavrasje. Të gjithë ishin intelektualë dhe i takonin shtresës shoqërore qyterare borgjeze. Mehmeti ishte haxhí dhe pati pushtet në Rrethin e Vushtrrisë. Ishte në miqësi me Ali pshë Dragën e Zia pashë Gjinollin me Sylejman pashë-Berishën-Prishtinën dhe ishte përfaqësues i Vushtrrisë në Komitetin Qendror të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, i nënshkryar herë “Haxhiu” here Haxhi Mehmet. Ai La djalë Sylejman Agën (I cili më 1898 mori gradën “pashë”, vdiq gjatë Luftës së Parë Botërore në Vushtrri.
Mahmuti ishte bartës i realizimit të projektit të hekurudhës Mitrovicë-Shkup-Selanik, të përfunduar më 1873. Ai la Zejnullah be Vuçitërnin, mbështetja kryesore e Hasan Prishtinës, lidhja e parë e Tij me vendlindjen stëgjyshore, Drenicën. Në Familjen e Zejnullah Beut në fund të shekullit XIX edhe gratë dinin gjuhën e grave të fqinjve – serbisht. Vetë Zejnullah Begu, si edhe Hasan Prishtina, shqipen e fliste me sintaksë turke,- gjuhë tregu.
Djali i tretë i Ali Shishkos, Ahmeti, i et i Hasan Prishtinës, ishte intelektual, ekonomist në shërbim të ushtrisë perandorake osmane. Nga vitet e ’60-ta të shekullit XIX e gjejmë kontraktues dhe furnizues të garnizonit të Selanikut. Nuk ka vdekur në Kosovë. Ahmet Ali Shishko la dy djemë: Hasanin dhe Ymerin. Hasan Vuçitërni, kurrë nuk mësoi për hoxhë, kurse në Selanik e mbaroi liceun frëngjisht. Studioi në drejtësi. I martuar me Igballen, intelektuale çerkeze, e cila frëngjishten e fliste si turqishten, njësoj si Hasani. Nëna e Hasan Vuçitërnit – Prishtinës, ishte qytetare dhe, më 1933, kur u vra Hasani, ishte e vejë. Jetonte në Selanik me Ymerin.
Besoj se mjafton të ndalem këtu me ballafaqim të fakteve. Hasan Aliuka i Palacit nuk është alias Hasan Vuçitërni – Prishtina. Por, nuk mund të mos shfaqet qortimi publik: Pse z. Nusret Pllana nuk u konsultua me historianë. Së paku me autorin e veprës për HASAN PRISHTINËN!!?? Pse poetët, letrarët, gjuhëtarët, gazetarët kanë marrë guxim të marrin mbi vete përgjegjësi jashtë profesionit. Pse “Rilindja” boton libër dhe RTK-ja emeton dokumentar të pavlerësuar nga profesionistët??!!
* * *
Para se të përfundoj, e ndjej për nevojë të rezimoj: Nënteksti i librit: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave” dhe filmi: “Hajde vëlla, se edhe vorret gëzohen për ty”!! të Nusret Pllanës me shokë rrezatojnë mesazhe të dëmshme për Fenomenin Hasan Prishtina. Del se Hasan Prishtina nuk ka prejardhje stërgjyshore puro drenicare, porse është përmaliot në lindje të Silnicës (Sitnicës), i lindur në Palac të Drenicës, si bir belaxhie….!!!???
Ndonëse, sipas kursit Kajtazi-Pllana, Hasan Aliukë - “Prishtina” bëri shkollë për hoxhë dhe u bë autoritet, që kur “u largua” nga shtëpia, arriti “grada oficeri”, pozitë “deputeti” perandorak osman dhe të kryeministrit të Shqipërisë, kaluroi për “çështje të kombit”!!?? - Selanik, Shkup e Shkodër - Stamboll, Vjenë e Parisë, por kurrë më, të themi nga viti 1907 (i Pllanës), nuk e ktheu kokën kah vendlindja stërgjyshore, nuk u mejtua të kthente në Palac për të vizituar babanë, mëmën, vëllazërit, motrat, as varret e përgjakura të Aliukëve…!!!??
Faktet thonë krejt tjetër: Pikërisht nga viti 1907, përmes lidhjeve të hershme të Zejnullah Begut nis filli i lidhjes dhe i mbështetjes politike e ushtarake çlirimtare të Hasan Prishtinës në Drenicë, i pashkëputur deri në vdekje.
Të konstatojmë edhe këtë fakt: Në prak të shpalljes së Kryengritjes së Madhe të Kosovës, më 5 maj 1912, i shoqëruar nga Ahmet Deli Prekazi, i vizitoi varret e stërgjyshërve në Varre të Veliqve të Palacit dhe bëri dua para varrit të Abdullah Alisë, aty afër lisit, “Kryevarreve”. Në nishanin e atij varri, shkruan: “Abdull-llah bin Ali, ruhiçyn elfatiha, sene 1213” që i përgjigjet vitit 1798 , në librin: Hasan Prishtina në Lëvizjen Kombëtare e Demokratike Shqiptare 1908-1933 fq.16, është 1797, gabim shtypi). Pse shkoi në Varret e Veliqve e jo te “prindërit e gjallë”, të Aliukët..??!! Kështu veproi për të vetmin fakt se me Aliukët nuk e lidhnin varret, as gjaku.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore (1915-1918) Hasan Prishtina dhe Igballja jetuan dhe vepruan kryesisht në Mitrovicë dhe në Vushtrri. Igballe Prishtina kishte pasion etnografinë. Ajo është gruaja e parë e shqiptarit që organizoi ekspozitë etnografike me veshje të femrave drenicare, artakollase, përmaliote e shaljane më 1916. Ka vizituar shumë familje në këto vise. Dhe, a mund të mos i vizitonte babë e nënë, motra e vëllezër të burrit, të cilin jo vetëm e ka dashur, por e ka çmuar pa masë, si edhe Hasani atë.
Dhe, pse të mos pyesim: Çfarë udhëheqësi çlirimtar, çfarë burrështeti, çfarë personaliteti historik yni do të mund t’ishte Hasan Prishtina sikur t’ishte çfarë e konsakruan Kajtazi-Pllana - të pa asnjë interesim shpirtëror, moral e material për prindërit, për vëllezërit, për motrat, të lënë midis katër rrugëve. I tilli as mund t’ishte shqiptar, aq më pak një drenicar.
Në fund, të shtojmë:
Hasan Prishtina ishte ideologu dhe udhëheqësi suprem në prapavijë i Lëvizjes Kaçake në Drenicë (e Kosovë) të udhëhequr nga Shaçir Smaka, Azem Bejta, Çorr Ilazi e Shaçë Pirrakut (1915-1928) e Hasan Aliukën e vrau Azem Bejta.
Ndaj, o shqiptarë, për hir të së vërtetës historike, harrone librin: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave” dhe dokumentarin: “Hajde vëlla, se edhe vorret gëzohen për ty”!
Autor i nderuar, z. Nusret Pllana, shumë i adhuruar imi për angazhimet Tuaja për lirinë e atdheut, tërhiqi, publikisht, librin dhe filmin!. E tëra kjo është në interes të ruajtjes së figurës historike të Hasan Prishtinës, madhor i kombit, nga përdhosja, krejt e paqëllimshme, e idealistëve ndër më të dëshmuarit si të tillë.
Unë bëra atë që pata detyrë ta bëja. O ideal, vetëm ti ekziston!!
Prishtinë, 5 korrik 2002
Por, nëse, më 1997, Hajria ishte rreth 90 vjeç (fq. 43, 44), del se Hasan Aliuka ishte larguar nga shtëpia, pa nishan, rreth vitit 1907, në moshën 34 vjeç. Dhe, nëse është e saktë se Nënë Shehidja ka vu kororë martese më 1912 (fq. 79), pas “largimit” të të vëllait, Hasan Alisë, del se kotnasekoti përmenden Azem Bejta, Isë Boletini e Bajram Curri përkrah Hasan Aliukë Prishtinës - shpikje kajtazo-pllaniane (fq.46, 88 etj.).
Mbështetje e Hasan Aliukës, sipas Pllanës, ishte i ungji, Ferizi (fq. 21, 29, 54), i cili e “këshilloi” nipin, Hasan Aliukën: “Bëju, more bir, kurban për këtë shtëpi, për këtë familje dhe largoju nga këtu, nuk po sheh se duan të na qesin fare” (fq. 84). Ferizi “i ka thënë të largohet nga shtëpia (…) pa këpucë dhe pa çorapë. (fq. 86).
Zerzele!!!?? Halimja është martuar dhe trashëguar në Llaushë, ndaj pse Kajtazi – Pllana nuk dënjuan t’i intervistonin pinjollët e saj - për fatin e nënës, të tezeve dhe të dajallarëve aliukë të Palacit?!!!
Dhe, në thërritjet e motrës, Shehides: “O hajde, more Hasan Aliuka, hajde njëherë…!” Se qe njëqind e më shumë vjet po të pret motra! Hajde, he burrë i dheut… Hajde kalle edhe një herë… Hajde, vëlla, një herë… se edhe varret çohen në këmbë e gëzohen për ty!” a nuk do parë dëshirën e motrës të shtresuar në ndërdijen e saj, në qenien e saj shqiptare, për hakmarrje, për gjakmarrje. Një sensorium et delirium fixum plus delirium hallucinatorium.
Vërtet, i tërë rrëfimi kajtazo-pllanian është intrigues dhe i paqëndrueshëm. Në Letrën e Hasan Aliukës!!??, pak muaj pas “largimit nga shtëpia”, me porosinë për nënën shtatzënë për emrin e fëmijës që do ta lindë (fq.10, 22, 44), do parë mjetin alibi të vrasësit për të humbur gjurmët e viktimës. Edhe vëllau i vogël i Hasan Aliukës, Brahimi nuk u trashëgua, sepse sapo kishte mbaruar ushtrinë, gjithësesi të Mbretërisë së Jugosllavisë, e “mbytën me dru” (fq.20) “fqinjët për asgjë…!?” (54). Nënë Hajrija dinte për këtë tragjedi dhe kërkonte të mos zbardhej shkaku: “Më mirë të mos dihen këto punë për çka jemi vrarë” (fq. 54). Hajrija dinte saktë se i et, Ahmet Ali ukka, i ishte vrarë në Palac “atë vit kur kishte hyrë Shqipëria” (1941), kurse nënë, Zadeja, kishte vdekur në Palac “gjatë Luftës së Shaban Palluzhës” (1945).
* * *
Tashti të shohim faktet gjenealogjike dhe historike për Hasan be Vuçitërnin – Prishtina, sipas historisë me autor Dr. T. Abyli: Hasan Vuçitërni - Prishtina është brezi i tretë i ambientuar në jetën qytetare orientale të Vushtrrisë. Familja e Hasan Ahmet Ali Shishkos, është degë e vëllazërisë Veliq të Palacit, siç është edhe vëllazëria Mangjolli e Mikushnicës. Haxhi Ali Shishko la djemtë: Mehmetin, Mahmutin dhe Ahmetin. Nisur nga të dhënat arkivale osmane e serbe, së paku nga koha kur lindi Hasan Vuçitërni – Prishtina (më i sigurt është viti 1878, (e as viti 1873) i kalkulimeve mehmetkajtaziane për moshën e Hasan dhe Shehide Aliukës nuk përputhet me realitetin.
Të themi edhe këtë: Aliukët gjuhë e familjes e kishin shqipen, kurse fmilja e Hasan be Vuçitërnin- Prishtina gjuhë të familjes e kishin turqishten.
Djemtë e Ali Shishkos nuk kanë përjetuar hasmëri, gjakosje e vëllavrasje. Të gjithë ishin intelektualë dhe i takonin shtresës shoqërore qyterare borgjeze. Mehmeti ishte haxhí dhe pati pushtet në Rrethin e Vushtrrisë. Ishte në miqësi me Ali pshë Dragën e Zia pashë Gjinollin me Sylejman pashë-Berishën-Prishtinën dhe ishte përfaqësues i Vushtrrisë në Komitetin Qendror të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, i nënshkryar herë “Haxhiu” here Haxhi Mehmet. Ai La djalë Sylejman Agën (I cili më 1898 mori gradën “pashë”, vdiq gjatë Luftës së Parë Botërore në Vushtrri.
Mahmuti ishte bartës i realizimit të projektit të hekurudhës Mitrovicë-Shkup-Selanik, të përfunduar më 1873. Ai la Zejnullah be Vuçitërnin, mbështetja kryesore e Hasan Prishtinës, lidhja e parë e Tij me vendlindjen stëgjyshore, Drenicën. Në Familjen e Zejnullah Beut në fund të shekullit XIX edhe gratë dinin gjuhën e grave të fqinjve – serbisht. Vetë Zejnullah Begu, si edhe Hasan Prishtina, shqipen e fliste me sintaksë turke,- gjuhë tregu.
Djali i tretë i Ali Shishkos, Ahmeti, i et i Hasan Prishtinës, ishte intelektual, ekonomist në shërbim të ushtrisë perandorake osmane. Nga vitet e ’60-ta të shekullit XIX e gjejmë kontraktues dhe furnizues të garnizonit të Selanikut. Nuk ka vdekur në Kosovë. Ahmet Ali Shishko la dy djemë: Hasanin dhe Ymerin. Hasan Vuçitërni, kurrë nuk mësoi për hoxhë, kurse në Selanik e mbaroi liceun frëngjisht. Studioi në drejtësi. I martuar me Igballen, intelektuale çerkeze, e cila frëngjishten e fliste si turqishten, njësoj si Hasani. Nëna e Hasan Vuçitërnit – Prishtinës, ishte qytetare dhe, më 1933, kur u vra Hasani, ishte e vejë. Jetonte në Selanik me Ymerin.
Besoj se mjafton të ndalem këtu me ballafaqim të fakteve. Hasan Aliuka i Palacit nuk është alias Hasan Vuçitërni – Prishtina. Por, nuk mund të mos shfaqet qortimi publik: Pse z. Nusret Pllana nuk u konsultua me historianë. Së paku me autorin e veprës për HASAN PRISHTINËN!!?? Pse poetët, letrarët, gjuhëtarët, gazetarët kanë marrë guxim të marrin mbi vete përgjegjësi jashtë profesionit. Pse “Rilindja” boton libër dhe RTK-ja emeton dokumentar të pavlerësuar nga profesionistët??!!
* * *
Para se të përfundoj, e ndjej për nevojë të rezimoj: Nënteksti i librit: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave” dhe filmi: “Hajde vëlla, se edhe vorret gëzohen për ty”!! të Nusret Pllanës me shokë rrezatojnë mesazhe të dëmshme për Fenomenin Hasan Prishtina. Del se Hasan Prishtina nuk ka prejardhje stërgjyshore puro drenicare, porse është përmaliot në lindje të Silnicës (Sitnicës), i lindur në Palac të Drenicës, si bir belaxhie….!!!???
Ndonëse, sipas kursit Kajtazi-Pllana, Hasan Aliukë - “Prishtina” bëri shkollë për hoxhë dhe u bë autoritet, që kur “u largua” nga shtëpia, arriti “grada oficeri”, pozitë “deputeti” perandorak osman dhe të kryeministrit të Shqipërisë, kaluroi për “çështje të kombit”!!?? - Selanik, Shkup e Shkodër - Stamboll, Vjenë e Parisë, por kurrë më, të themi nga viti 1907 (i Pllanës), nuk e ktheu kokën kah vendlindja stërgjyshore, nuk u mejtua të kthente në Palac për të vizituar babanë, mëmën, vëllazërit, motrat, as varret e përgjakura të Aliukëve…!!!??
Faktet thonë krejt tjetër: Pikërisht nga viti 1907, përmes lidhjeve të hershme të Zejnullah Begut nis filli i lidhjes dhe i mbështetjes politike e ushtarake çlirimtare të Hasan Prishtinës në Drenicë, i pashkëputur deri në vdekje.
Të konstatojmë edhe këtë fakt: Në prak të shpalljes së Kryengritjes së Madhe të Kosovës, më 5 maj 1912, i shoqëruar nga Ahmet Deli Prekazi, i vizitoi varret e stërgjyshërve në Varre të Veliqve të Palacit dhe bëri dua para varrit të Abdullah Alisë, aty afër lisit, “Kryevarreve”. Në nishanin e atij varri, shkruan: “Abdull-llah bin Ali, ruhiçyn elfatiha, sene 1213” që i përgjigjet vitit 1798 , në librin: Hasan Prishtina në Lëvizjen Kombëtare e Demokratike Shqiptare 1908-1933 fq.16, është 1797, gabim shtypi). Pse shkoi në Varret e Veliqve e jo te “prindërit e gjallë”, të Aliukët..??!! Kështu veproi për të vetmin fakt se me Aliukët nuk e lidhnin varret, as gjaku.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore (1915-1918) Hasan Prishtina dhe Igballja jetuan dhe vepruan kryesisht në Mitrovicë dhe në Vushtrri. Igballe Prishtina kishte pasion etnografinë. Ajo është gruaja e parë e shqiptarit që organizoi ekspozitë etnografike me veshje të femrave drenicare, artakollase, përmaliote e shaljane më 1916. Ka vizituar shumë familje në këto vise. Dhe, a mund të mos i vizitonte babë e nënë, motra e vëllezër të burrit, të cilin jo vetëm e ka dashur, por e ka çmuar pa masë, si edhe Hasani atë.
Dhe, pse të mos pyesim: Çfarë udhëheqësi çlirimtar, çfarë burrështeti, çfarë personaliteti historik yni do të mund t’ishte Hasan Prishtina sikur t’ishte çfarë e konsakruan Kajtazi-Pllana - të pa asnjë interesim shpirtëror, moral e material për prindërit, për vëllezërit, për motrat, të lënë midis katër rrugëve. I tilli as mund t’ishte shqiptar, aq më pak një drenicar.
Në fund, të shtojmë:
Hasan Prishtina ishte ideologu dhe udhëheqësi suprem në prapavijë i Lëvizjes Kaçake në Drenicë (e Kosovë) të udhëhequr nga Shaçir Smaka, Azem Bejta, Çorr Ilazi e Shaçë Pirrakut (1915-1928) e Hasan Aliukën e vrau Azem Bejta.
Ndaj, o shqiptarë, për hir të së vërtetës historike, harrone librin: “Hasan Prishtina. Ligjërimet e motrave” dhe dokumentarin: “Hajde vëlla, se edhe vorret gëzohen për ty”!
Autor i nderuar, z. Nusret Pllana, shumë i adhuruar imi për angazhimet Tuaja për lirinë e atdheut, tërhiqi, publikisht, librin dhe filmin!. E tëra kjo është në interes të ruajtjes së figurës historike të Hasan Prishtinës, madhor i kombit, nga përdhosja, krejt e paqëllimshme, e idealistëve ndër më të dëshmuarit si të tillë.
Unë bëra atë që pata detyrë ta bëja. O ideal, vetëm ti ekziston!!
Prishtinë, 5 korrik 2002
.......................................................
=====================================
(ILUSTRIMET I PËRGATITI KRYEREDAKTORI I PASHTRIKU.ORG)
